หลักการเขียนทับศัพท์ภาษาจีนฮกจิว (หมิ่นตง)
เขียนเมื่อ 2019/12/13 09:49
แก้ไขล่าสุด 2022/03/23 20:07
บทความนี้จะแสดงหลักการเขียนทับศัพท์ภาษาจีนฮกจิว (福州话/福州話) หรือภาษาหมิ่นตง (闽东语/閩東語) เป็นภาษาไทย
ภาษาจีนฮกจิวมีหลักการถอดเสียงเป็นอักษรโรมันซึ่งถูกใช้อยู่ทั่วไปคือ ปั่งงั่วเจ๋ย์ (平话字/平話字, Bàng-uâ-cê)
ระบบการถอดเสียงนี้ใช้ในวิกิพีเดียฉบับภาษาฮกจิว https://cdo.wikipedia.org/wiki/Hók-ciŭ-uâ
นอกจากนี้ยังใช้เป็นตัวบอกเสียงอ่านในดิกชันนารีในเว็บอย่างเช่นวิกชันนารี https://en.wiktionary.org/wiki/福州話
นอกจากปั่งงั่วเจ๋ย์แล้วยังมีการใช้ระบบอื่น เช่นในดิกเว็บนี้ก็ใช้ระบบถอดเสียงอีกระบบ http://120.25.72.164/fzhDictionary/index.php?s=/Home/Dictionary/index
อย่างไรก็ตาม ภาษาฮกจิวมีความซับซ้อน และการเขียนถอดเสียงเป็นอักษรโรมันก็มีความยุ่งยากด้วย
ระบบการถอดเสียงแบบปั่งงั่วเจ๋ย์ถูกเขียนขึ้นเมื่อศตวรรษที่ 19 และภาษาฮกจิวก็มีวิวัฒนาการไปมาก แต่รูปแบบการเขียนกลับไม่ได้มีการเปลี่ยนแปลงจากตอนนั้นนัก ทำให้เสียงปัจจุบันมีหลายจุดที่ไม่ค่อยตรงกับรูปที่เขียนปั่งงั่วเจ๋ย์
อีกทั้งภาษาฮกจิวยังมีการเปลี่ยนทั้งวรรณยุกต์ สระ พยัญชนะต้น เมื่อนำหน้าหรือตามหลังคำอื่นด้วย ทำให้เสียงอักษรตัวหนึ่งๆเมื่ออยู่โดดๆกับเมื่ออยู่รวมเป็นคำจะออกต่างกัน แต่ปั่งงั่วเจ๋ย์จะเขียนแบบเดียวกันไม่เปลี่ยนแปลง จึงต้องตำกฎว่าเสียงมีการเปลี่ยนอย่างไรเมื่อไปนำหน้าหรือตามหลังคำไหน
ในการถอดเสียงเป็นภาษาไทยนี้จะถอดตามเสียงที่ออกจริง ซึ่งผ่านการแปรเสียงมาแล้ว วรรณยุกต์ก็ใช้เสียงวรรณยุกต์ในภาษาไทยที่ใกล้เคียงที่สุดเขียน
วรรณยุกต์และสระกับตัวสะกด
ในภาษาจีนฮกจิว วรรณยุกต์มีความสัมพันธ์กับสระและตัวสะกดอย่างใกล้ชิด คือเมื่อวรรณยุกต์เปลี่ยนไป สระก็อาจมีการเปลี่ยนตามไปด้วย จึงต้องนำมาสรุปรวมกัน แจกแจงกรณีให้เห็นภาพโดยละเอียด
วรรณยุกต์ในภาษาจีนฮกจิวมาตรฐานปัจจุบันมีอยู่ ๗ เสียง แต่ว่ามีวรรณยุกต์อีก ๒ เสียงที่อาจเกิดขึ้นได้จากการแปรเสียงเมื่ออักษรตัวนึงไปนำหน้าอีกตัว จึงรวมแล้วทั้งหมดมี ๙ เสียง
วรรณยุกต์มีการแบ่งเป็นเสียงแน่น (紧韵/緊韻) และเสียงคลาย (松韵/鬆韻) โดย ๒ กลุ่มนี้จะมีสระไม่เหมือนกัน
การแสดงวรรณยุกต์ในระบบปั่งงั่วเจ๋ย์ทำโดยใส่เครื่องหมายไว้ด้านบนตัวสระ โดยทุกเสียงมีการใส่ทั้งหมด
สระอาจประกอบด้วยอักษร a e i o u นอกจากนี้ยังมีอักษรที่เติมจุดสองจุดไว้ข้างล่าง ซึ่งแสดงเสียงสระต่างออกไปอีกคือ a̤ e̤ o̤ ṳ รวมทั้งหมด ๙ ตัวอักษร อักษรเหล่านี้ยังเรียงผสมกันเป็นสระประสมได้อีกหลายแบบ
จุดที่เติมขึ้นอยู่ด้านล่าง จึงไม่ไปชนกับวรรณยุกต์ที่จะต้องใส่ไว้ด้านบน
ตารางแสดงวรรณยุกต์ทั้งหมด
เสียง 3 กับ 4 ใช้ ă เหมือนกัน และเสียง 1 กับ 7 ใช้ á เหมือนกัน แต่จะต่างกันตรงที่เสียง 4 จะลงท้ายด้วย h หรือ k เสมอ จึงแยกความต่างกันตรงนี้
เสียง 4 กับ 7 เป็นเสียงกัก จะลงท้ายด้วย h หรือ k เสมอ โดยที่ในอดีต ๒ เสียงนี้มีความต่างกัน โดย h เป็นเสียงกักเส้นเสียง ส่วน k เป็นตัวสะกดแม่กก แต่ปัจจุบันเสียงตัวสะกดแม่กกได้เลือนหายไป เสียง k จึงกลายเป็นเสียงกักเส้นเสียงไปด้วย จึงไม่มีความต่าง
แต่อย่างไรก็ตาม ความต่างของ h กับ k ก็ยังมีผลต่อเสียงสระและการแปลงวรรณยุกต์ จึงยังต้องแยก h กับ k อยู่
เสียงวรรณยุกต์ของอักษรตัวหนึ่งจะถูกเปลี่ยนเมื่อไปนำหน้าอักษรอีกตัว โดยจะเปลี่ยนเป็นเสียงอะไรก็ขึ้นอยู่กับว่าตามด้วยตัวอะไร
ตารางแสดงการเปลี่ยนวรรณยุกต์เมื่อนำหน้าคำอื่น
สำหรับเสียง 4 จะแยกกรณี h กับ k มีกฎการเปลี่ยนเสียงต่างกันไป
เสียงกักมักจะเทียบเท่ากับสระเสียงสั้นไร้ตัวสะกดในภาษาไทย ก็คือเป็นคำตาย อย่างไรก็ตามเสียง 4 เป็นวรรณยุกต์จัตวา ซึ่งในภาษาไทยไม่มีเสียงสามัญและจัตวาที่เป็นคำตาย มีแต่เอก โท ตรี ดังนั้นกรณีเสียงจัตวาจึงเลี่ยงมาเขียนในรูปคำเป็นแทน แม้จริงๆควรจะเป็นคำตายก็ตาม
เช่น 却/卻 kiók เขียนเป็น "ขัว", 刻 káik เขียนเป็น "ก๋าย", 脱/脫 tuák เขียนเป็น "ถัว"
ส่วน 接 ciék เขียนเป็น "จี๋" แม้ว่าจริงๆอาจเขียนรูปคำตายเป็น "จิ๋" ได้ก็ตาม แต่ก็อ่านยากและไม่คุ้นเคย ดังนั้นยังไงก็ให้เขียนเสียง 4 ในรูปคำเป็นทั้งหมด
รวมทั้งเวลาที่ไปนำหน้าคำอื่นแล้วเปลี่ยนเสียงวรรณยุกต์ ถ้ากลายเป็นเสียงสามัญหรือเสียจัตวา ก็ให้เขียนในรูปคำเป็น แต่ถ้ากลายเป็นเสียง เอก โท ตรี แล้วอยู่ในรูปที่สามารถเขียนเป็นคำตายในภาษาไทยได้ก็ให้เขียนในรูปคำตาย ถ้าไม่ได้จึงเขียนในรูปคำเป็น
เช่น 日本 nĭk-buōng ตัวหน้าเป็นเสียง 7 (ตรี) ไปนำหน้าเสียง 2 (สามัญ) แปรเป็นเสียง 2 (สามัญ) จึงอ่าน "นีปวง" โดยที่ "นี" เป็นเสียงกัก แต่เนื่องจากเป็นวรรณยุกต์สามัญ เขียนในรูปคำตายไม่ได้ จึงเขียนเป็นรูปคำเป็นแทนเพื่อความง่าย
ส่วนกรณีของเสียง 7 เป็นวรรณยุกต์เสียงตรีซึ่งเขียนในรูปคำตายได้อยู่แล้ว จึงเขียนเป็นคำตายไป
เช่น 肉 nṳ̆k เขียนเป็น "นวิ", 玉 nguŏh เขียนเป็น "งัวะ", 绝/絕 ciŏk เขียนเป็น "จั๊วะ"
แต่ก็มีบางรูปที่ไม่สามารถเขียนในรูปคำเป็นได้ กรณีนี้ให้เขียนเป็นรูปคำตายแม้จะเป็นเสียงตรีก็ตาม เช่น 诺/諾 = nŏk = โน้ว
ข้อควรระวังอีกอย่างก็คือ เสียงที่ถูกเปลี่ยนไปจะกลายเป็นวรรณยุกต์เสียงแน่นทั้งหมด อาจเป็นเสียงแน่นที่ซ้ำกับวรรณยุกต์พื้นฐาน คือเสียง 1,2,5 หรืออาจกลายเป็นเสียงใหม่ คือ 8,9 ทั้งหมดนี้ถือเป็นเสียงแน่นหมด
สำหรับวรรณยุกต์เสียง 3,4,6 ซึ่งเป็นเสียงคลาย เมื่อนำหน้าคำอื่นจะกลายเป็นเสียงแน่น และอาจมีผลทำให้เสียงสระเปลี่ยนไปด้วย ในกรณีที่เป็นสระในกลุ่มที่มีการเปลี่ยนเสียงไปตามชนิดของวรรณยุกต์
เช่น 福 เป็น hók อ่าน "โหว" แต่พอนำหน้า 州 เป็น 福州 hók-ciŭ จะอ่าน "หุจี๊ว" ไม่ใช่ "โหวจี๊ว"
จะเห็นว่านอกจากวรรณยุกต์จะเปลี่ยนแล้วสระก็ยังเปลี่ยนไปด้วย เพราะ hók เป็นเสียงวรรณยุกต์ 4 ซึ่งเป็นเสียงคลาย และสระชุดที่มีเสียงคลายเป็น hok ก็มี huk เป็นเสียงแน่น
เพียงแต่รูปสะกดโดยปั่งงั่วเจ๋ย์จะยังคงเป็น hók-ciŭ ไม่ได้เปลี่ยน จึงต้องจำกฎการเปลี่ยนแล้วเปลี่ยนเอาเอง
ตัวอย่างการเปลี่ยนเสียง แจกแจงเป็นตาราง
ต่อไปจะแสดงการจับคู่สระและตัวสะกดกับวรรณยุกต์ทั้งหมด
วิธีการเขียนในแต่ละกลุ่มอาจแบ่งเป็น ๒ หรือ ๔ แบบ โดยที่จะเป็นคู่เสียงเปิดกับเสียงกัก เช่น a / ah และสำหรับบางกลุ่มจะมีการแยกรูปการเขียนในกรณีเสียงวรรณยุกต์เสียงคลายกับแน่นเขียนคนละแบบด้วย
เช่น ung / ong แบบนี้หมายความว่าเสียงแน่นจะเขียนเป็น ung เสียงคลายจะเขียนเป็น ong
แต่ไม่ว่ารูปเสียงแน่นกับเสียงคลายจะเขียนต่างกันหรือไม่ก็ตาม เสียงที่ออกก็อาจจะต่างกัน เช่น a̤ เสียงแน่นอ่านเป็นสระเอ เสียงคลายอ่านเป็นสระอา ดังนั้น ă̤ อ่าน "เอ๊" ในขณะที่ á̤ อ่าน "อ่า"
หรืออย่างเสียง o̤ ก็ด้วย เสียงแน่นจะเป็นสระโอ เช่น ŏ̤ = "โอ๊" แต่เสียงคลายจะเป็นสระออ เช่น ó̤ = "อ่อ"
และในทางตรงกันข้ามก็มีบางกลุ่มที่วิธีการเขียนต่างกันแต่เสียงไม่ต่างกันมากจึงเขียนทับศัพท์เป็นภาษาไทยเหมือนกัน
ต่อไปเป็นตารางแจกแจงสระกับตัวสะกดและวรรณยุกต์ พร้อมยกตัวอย่าง
ในที่นี้วรรณยุกต์ 3,4,6 เป็นเสียงคลาย สระอาจต่างจากวรรณยุกต์ 1,2,5,7 จึงทำเป็นตัวสีเขียวไว้ให้แยกได้ชัด
พยัญชนะต้น
โดยพื้นฐานแล้วในภาษาจีนฮกจิวมีพยัญชนะต้นทั้งหมด ๑๕ เสียง แต่นอกจากนี้ยังมี ๒ เสียงที่อาจเกิดขึ้นได้เพิ่มเติมเมื่อบางคำไปตามหลังคำอื่นบางคำ จึงรวมเป็น ๑๗
ตารางแสดงพยัญชนะต้นทั้งหมด
เสียง /β/ จะเกิดขึ้นกับเสียง b หรือ p เมื่อตามหลังคำอื่น
/β/ เป็นเสียงคล้ายๆ "บ" จึงให้ทับศัพท์เป็น "บ"
ส่วน /ʒ/ จะเกิดขึ้นกับเสียง c หรือ ch เมื่อตามหลังคำอื่น
/ʒ/ เป็นเสียงคล้าย "จ" แต่เป็นเสียงแบบเสียดแทรก ให้ทับศัพท์เป็น "จ"
สรุปกฎการเปลี่ยนเสียงเมื่อตามหลังคำอื่น
แต่ถ้ามี * แทรกอยู่ระหว่างคำจะหมายถึงว่าไม่มีการเปลี่ยนเสียงเนื่องจากตัวหน้าหรือตัวหลัง
ตัวอย่าง
ตัวเลข
ชื่อสถานที่ในมณฑลฝูเจี้ยนและในเมืองฝูโจว
จางโจวและเฉวียนโจวเป็นคนละเมืองกัน จีนกลางออกเสียงต่างกัน แต่ออกเสียงเหมือนกันในภาษาจีนฮกจิว
ภาษาจีนฮกจิวมีหลักการถอดเสียงเป็นอักษรโรมันซึ่งถูกใช้อยู่ทั่วไปคือ ปั่งงั่วเจ๋ย์ (平话字/平話字, Bàng-uâ-cê)
ระบบการถอดเสียงนี้ใช้ในวิกิพีเดียฉบับภาษาฮกจิว https://cdo.wikipedia.org/wiki/Hók-ciŭ-uâ
นอกจากนี้ยังใช้เป็นตัวบอกเสียงอ่านในดิกชันนารีในเว็บอย่างเช่นวิกชันนารี https://en.wiktionary.org/wiki/福州話
นอกจากปั่งงั่วเจ๋ย์แล้วยังมีการใช้ระบบอื่น เช่นในดิกเว็บนี้ก็ใช้ระบบถอดเสียงอีกระบบ http://120.25.72.164/fzhDictionary/index.php?s=/Home/Dictionary/index
อย่างไรก็ตาม ภาษาฮกจิวมีความซับซ้อน และการเขียนถอดเสียงเป็นอักษรโรมันก็มีความยุ่งยากด้วย
ระบบการถอดเสียงแบบปั่งงั่วเจ๋ย์ถูกเขียนขึ้นเมื่อศตวรรษที่ 19 และภาษาฮกจิวก็มีวิวัฒนาการไปมาก แต่รูปแบบการเขียนกลับไม่ได้มีการเปลี่ยนแปลงจากตอนนั้นนัก ทำให้เสียงปัจจุบันมีหลายจุดที่ไม่ค่อยตรงกับรูปที่เขียนปั่งงั่วเจ๋ย์
อีกทั้งภาษาฮกจิวยังมีการเปลี่ยนทั้งวรรณยุกต์ สระ พยัญชนะต้น เมื่อนำหน้าหรือตามหลังคำอื่นด้วย ทำให้เสียงอักษรตัวหนึ่งๆเมื่ออยู่โดดๆกับเมื่ออยู่รวมเป็นคำจะออกต่างกัน แต่ปั่งงั่วเจ๋ย์จะเขียนแบบเดียวกันไม่เปลี่ยนแปลง จึงต้องตำกฎว่าเสียงมีการเปลี่ยนอย่างไรเมื่อไปนำหน้าหรือตามหลังคำไหน
ในการถอดเสียงเป็นภาษาไทยนี้จะถอดตามเสียงที่ออกจริง ซึ่งผ่านการแปรเสียงมาแล้ว วรรณยุกต์ก็ใช้เสียงวรรณยุกต์ในภาษาไทยที่ใกล้เคียงที่สุดเขียน
วรรณยุกต์และสระกับตัวสะกด
ในภาษาจีนฮกจิว วรรณยุกต์มีความสัมพันธ์กับสระและตัวสะกดอย่างใกล้ชิด คือเมื่อวรรณยุกต์เปลี่ยนไป สระก็อาจมีการเปลี่ยนตามไปด้วย จึงต้องนำมาสรุปรวมกัน แจกแจงกรณีให้เห็นภาพโดยละเอียด
วรรณยุกต์ในภาษาจีนฮกจิวมาตรฐานปัจจุบันมีอยู่ ๗ เสียง แต่ว่ามีวรรณยุกต์อีก ๒ เสียงที่อาจเกิดขึ้นได้จากการแปรเสียงเมื่ออักษรตัวนึงไปนำหน้าอีกตัว จึงรวมแล้วทั้งหมดมี ๙ เสียง
วรรณยุกต์มีการแบ่งเป็นเสียงแน่น (紧韵/緊韻) และเสียงคลาย (松韵/鬆韻) โดย ๒ กลุ่มนี้จะมีสระไม่เหมือนกัน
การแสดงวรรณยุกต์ในระบบปั่งงั่วเจ๋ย์ทำโดยใส่เครื่องหมายไว้ด้านบนตัวสระ โดยทุกเสียงมีการใส่ทั้งหมด
สระอาจประกอบด้วยอักษร a e i o u นอกจากนี้ยังมีอักษรที่เติมจุดสองจุดไว้ข้างล่าง ซึ่งแสดงเสียงสระต่างออกไปอีกคือ a̤ e̤ o̤ ṳ รวมทั้งหมด ๙ ตัวอักษร อักษรเหล่านี้ยังเรียงผสมกันเป็นสระประสมได้อีกหลายแบบ
จุดที่เติมขึ้นอยู่ด้านล่าง จึงไม่ไปชนกับวรรณยุกต์ที่จะต้องใส่ไว้ด้านบน
ตารางแสดงวรรณยุกต์ทั้งหมด
| เลข | สัญลักษณ์ | ระดับเสียง | เทียบวรรณยุกต์ไทย | ชนิด | ตัวอย่าง | |
| 1 | ă | ˥˥ (55) | ตรี | แน่น | 君 = gŭng = กุ๊ง | 通 = tĕ̤ng = เทิ้ง |
| 2 | ā | ˧˧ (33) | สามัญ | แน่น | 滾 = gūng = กุง | 桶 = tūng = เทิง |
| 3 | á | ˨˩˧ (213) | เอก | คลาย | 贡/貢 = góng = โก่ง | 套 = tó̤ = ถ่อ |
| 4 | áh/ák | ˨˦ (24) | จัตวา | คลาย | 谷 = gók = โก๋ว | 铁/鐵 = tiék = ถี |
| 5 | à | ˥˧ (53) | โท | แน่น | 群 = gùng = กุ้ง | 糖 = tòng = โท่ง |
| 6 | â | ˨˦˨ (242) | จัตวา | คลาย | 郡 = gông = ก๋ง | 烫/燙 = tâung = ถอง |
| 7 | ăh/ăk | ˥ (5) | ตรี | แน่น | 掘 = gŭk = กุ๊ | 特 = dĕk = เต๊ย์ |
| เสียงเพิ่มเติมที่เกิดขึ้นเฉพาะเมื่อนำหน้าคำอื่น | ||||||
| 8 | ˨˩ (21) | เอก | แน่น | 骨头/骨頭 = gók-tàu = กุท่าว | ||
| 9 | ˧˥ (35) | จัตวา | แน่น | 国语/國語 ＝ guók-ngṳ̄ = กั๋วงวี | ||
เสียง 3 กับ 4 ใช้ ă เหมือนกัน และเสียง 1 กับ 7 ใช้ á เหมือนกัน แต่จะต่างกันตรงที่เสียง 4 จะลงท้ายด้วย h หรือ k เสมอ จึงแยกความต่างกันตรงนี้
เสียง 4 กับ 7 เป็นเสียงกัก จะลงท้ายด้วย h หรือ k เสมอ โดยที่ในอดีต ๒ เสียงนี้มีความต่างกัน โดย h เป็นเสียงกักเส้นเสียง ส่วน k เป็นตัวสะกดแม่กก แต่ปัจจุบันเสียงตัวสะกดแม่กกได้เลือนหายไป เสียง k จึงกลายเป็นเสียงกักเส้นเสียงไปด้วย จึงไม่มีความต่าง
แต่อย่างไรก็ตาม ความต่างของ h กับ k ก็ยังมีผลต่อเสียงสระและการแปลงวรรณยุกต์ จึงยังต้องแยก h กับ k อยู่
เสียงวรรณยุกต์ของอักษรตัวหนึ่งจะถูกเปลี่ยนเมื่อไปนำหน้าอักษรอีกตัว โดยจะเปลี่ยนเป็นเสียงอะไรก็ขึ้นอยู่กับว่าตามด้วยตัวอะไร
ตารางแสดงการเปลี่ยนวรรณยุกต์เมื่อนำหน้าคำอื่น
| ตัว ข้าง หน้า |
เสียงตัวที่ตามหลัง | ||||||
| 1 ă ตรี |
5 à โท |
7 ăh/ăk ตรี |
2 ā สามัญ |
3 á เอก |
4 áh/ák จัตวา |
6 â จัตวา |
|
| 1 ă ตรี |
1 ตรี |
5 โท |
|||||
| 3 á เอก |
|||||||
| 6 â จัตวา |
|||||||
| 4 (h) áh จัตวา |
|||||||
| 4 (k) ák จัตวา |
8 เอก |
9 จัตวา |
1 ตรี |
||||
| 2 ā สามัญ |
|||||||
| 5 à โท |
1 ตรี |
2 สามัญ |
8 เอก |
||||
| 7 (h,k) ăh/ăk ตรี |
|||||||
สำหรับเสียง 4 จะแยกกรณี h กับ k มีกฎการเปลี่ยนเสียงต่างกันไป
เสียงกักมักจะเทียบเท่ากับสระเสียงสั้นไร้ตัวสะกดในภาษาไทย ก็คือเป็นคำตาย อย่างไรก็ตามเสียง 4 เป็นวรรณยุกต์จัตวา ซึ่งในภาษาไทยไม่มีเสียงสามัญและจัตวาที่เป็นคำตาย มีแต่เอก โท ตรี ดังนั้นกรณีเสียงจัตวาจึงเลี่ยงมาเขียนในรูปคำเป็นแทน แม้จริงๆควรจะเป็นคำตายก็ตาม
เช่น 却/卻 kiók เขียนเป็น "ขัว", 刻 káik เขียนเป็น "ก๋าย", 脱/脫 tuák เขียนเป็น "ถัว"
ส่วน 接 ciék เขียนเป็น "จี๋" แม้ว่าจริงๆอาจเขียนรูปคำตายเป็น "จิ๋" ได้ก็ตาม แต่ก็อ่านยากและไม่คุ้นเคย ดังนั้นยังไงก็ให้เขียนเสียง 4 ในรูปคำเป็นทั้งหมด
รวมทั้งเวลาที่ไปนำหน้าคำอื่นแล้วเปลี่ยนเสียงวรรณยุกต์ ถ้ากลายเป็นเสียงสามัญหรือเสียจัตวา ก็ให้เขียนในรูปคำเป็น แต่ถ้ากลายเป็นเสียง เอก โท ตรี แล้วอยู่ในรูปที่สามารถเขียนเป็นคำตายในภาษาไทยได้ก็ให้เขียนในรูปคำตาย ถ้าไม่ได้จึงเขียนในรูปคำเป็น
เช่น 日本 nĭk-buōng ตัวหน้าเป็นเสียง 7 (ตรี) ไปนำหน้าเสียง 2 (สามัญ) แปรเป็นเสียง 2 (สามัญ) จึงอ่าน "นีปวง" โดยที่ "นี" เป็นเสียงกัก แต่เนื่องจากเป็นวรรณยุกต์สามัญ เขียนในรูปคำตายไม่ได้ จึงเขียนเป็นรูปคำเป็นแทนเพื่อความง่าย
ส่วนกรณีของเสียง 7 เป็นวรรณยุกต์เสียงตรีซึ่งเขียนในรูปคำตายได้อยู่แล้ว จึงเขียนเป็นคำตายไป
เช่น 肉 nṳ̆k เขียนเป็น "นวิ", 玉 nguŏh เขียนเป็น "งัวะ", 绝/絕 ciŏk เขียนเป็น "จั๊วะ"
แต่ก็มีบางรูปที่ไม่สามารถเขียนในรูปคำเป็นได้ กรณีนี้ให้เขียนเป็นรูปคำตายแม้จะเป็นเสียงตรีก็ตาม เช่น 诺/諾 = nŏk = โน้ว
ข้อควรระวังอีกอย่างก็คือ เสียงที่ถูกเปลี่ยนไปจะกลายเป็นวรรณยุกต์เสียงแน่นทั้งหมด อาจเป็นเสียงแน่นที่ซ้ำกับวรรณยุกต์พื้นฐาน คือเสียง 1,2,5 หรืออาจกลายเป็นเสียงใหม่ คือ 8,9 ทั้งหมดนี้ถือเป็นเสียงแน่นหมด
สำหรับวรรณยุกต์เสียง 3,4,6 ซึ่งเป็นเสียงคลาย เมื่อนำหน้าคำอื่นจะกลายเป็นเสียงแน่น และอาจมีผลทำให้เสียงสระเปลี่ยนไปด้วย ในกรณีที่เป็นสระในกลุ่มที่มีการเปลี่ยนเสียงไปตามชนิดของวรรณยุกต์
เช่น 福 เป็น hók อ่าน "โหว" แต่พอนำหน้า 州 เป็น 福州 hók-ciŭ จะอ่าน "หุจี๊ว" ไม่ใช่ "โหวจี๊ว"
จะเห็นว่านอกจากวรรณยุกต์จะเปลี่ยนแล้วสระก็ยังเปลี่ยนไปด้วย เพราะ hók เป็นเสียงวรรณยุกต์ 4 ซึ่งเป็นเสียงคลาย และสระชุดที่มีเสียงคลายเป็น hok ก็มี huk เป็นเสียงแน่น
เพียงแต่รูปสะกดโดยปั่งงั่วเจ๋ย์จะยังคงเป็น hók-ciŭ ไม่ได้เปลี่ยน จึงต้องจำกฎการเปลี่ยนแล้วเปลี่ยนเอาเอง
ตัวอย่างการเปลี่ยนเสียง แจกแจงเป็นตาราง
| ตัว ข้าง หน้า |
เสียงตัวที่ตามหลัง | |||||||
| อยู่โดดๆ | 1 ă ตรี |
2 ā สามัญ |
3 á เอก |
4 áh/ák จัตวา |
5 à โท |
6 â จัตวา |
7 ăh/ăk ตรี |
|
| 1 ă ตรี |
ă อ๊า |
ă ă อ๊า อ๊า ตรี |
ă ā อ้า อา โท |
ă á อ้า อ่า โท |
ă áh อ้า อ๋า โท |
ă à อ๊า อ้า ตรี |
ă â อ้า อ๋า โท |
ă ăh อ๊า อ๊ะ ตรี |
| 2 ā สามัญ |
ā อา |
ā ă อ่า อ๊า เอก |
ā ā อ๋า อา จัตวา |
ā á อ๊า อ่า ตรี |
ā áh อ๊า อ๋า ตรี |
ā à อ่า อ้า เอก |
ā â อ๊า อ๋า ตรี |
ā ăh อ่า อ๊ะ เอก |
| 3 á เอก |
ā อ่า |
á ă อ๊า อ๊า ตรี |
á ā อ้า อา โท |
á á อ้า อ่า โท |
á áh อ้า อ๋า โท |
á à อ๊า อ้า ตรี |
á â อ้า อ๋า โท |
á ăh อ๊า อ๊ะ ตรี |
| 4 áh จัตวา |
áh อ๋า |
áh ă อ๊ะ อ๊า ตรี |
áh ā อ้ะ อา โท |
áh á อ้ะ อ่า โท |
áh áh อ้ะ อ๋า โท |
áh à อ๊ะ อ้า ตรี |
áh â อ้ะ อ๋า โท |
áh ăh อ๊ะ อ๊ะ ตรี |
| 4 ák จัตวา |
ák อ๋า |
ák ă อะ อ๊า เอก |
ák ā อ๋า อา จัตวา |
ák á อ๊ะ อ่า ตรี |
ák áh อ๊ะ อ๋า ตรี |
ák à อะ อ้า เอก |
ák â อ๊ะ อ๋า ตรี |
ák ăh อะ อ๊ะ เอก |
| 5 à โท |
à อ้า |
à ă อ๊า อ๊า ตรี |
à ā อา อา สามัญ |
à á อ่า อ่า เอก |
à áh อ่า อ๋า เอก |
à à อา อ้า สามัญ |
à â อ่า อ๋า เอก |
à ăh อา อ๊ะ สามัญ |
| 6 â จัตวา |
â อ๋า |
â ă อ๊า อ๊า ตรี |
â ā อ้า อา โท |
â á อ้า อ่า โท |
â áh อ้า อ๋า โท |
â à อ๊า อ้า ตรี |
â â อ้า อ๋า โท |
â ăh อ๊า อ๊ะ ตรี |
| 7 ăh/ăk ตรี |
ăh อ๊ะ |
ăh ă อ๊ะ อ๊า ตรี |
ăh ā อา อา สามัญ |
ăh á อะ อ่า เอก |
ăh áh อะ อ๋า เอก |
ăh à อา อ้า สามัญ |
ăh â อะ อ๋า เอก |
ăh ăh อา อ๊ะ สามัญ |
ต่อไปจะแสดงการจับคู่สระและตัวสะกดกับวรรณยุกต์ทั้งหมด
วิธีการเขียนในแต่ละกลุ่มอาจแบ่งเป็น ๒ หรือ ๔ แบบ โดยที่จะเป็นคู่เสียงเปิดกับเสียงกัก เช่น a / ah และสำหรับบางกลุ่มจะมีการแยกรูปการเขียนในกรณีเสียงวรรณยุกต์เสียงคลายกับแน่นเขียนคนละแบบด้วย
เช่น ung / ong แบบนี้หมายความว่าเสียงแน่นจะเขียนเป็น ung เสียงคลายจะเขียนเป็น ong
แต่ไม่ว่ารูปเสียงแน่นกับเสียงคลายจะเขียนต่างกันหรือไม่ก็ตาม เสียงที่ออกก็อาจจะต่างกัน เช่น a̤ เสียงแน่นอ่านเป็นสระเอ เสียงคลายอ่านเป็นสระอา ดังนั้น ă̤ อ่าน "เอ๊" ในขณะที่ á̤ อ่าน "อ่า"
หรืออย่างเสียง o̤ ก็ด้วย เสียงแน่นจะเป็นสระโอ เช่น ŏ̤ = "โอ๊" แต่เสียงคลายจะเป็นสระออ เช่น ó̤ = "อ่อ"
และในทางตรงกันข้ามก็มีบางกลุ่มที่วิธีการเขียนต่างกันแต่เสียงไม่ต่างกันมากจึงเขียนทับศัพท์เป็นภาษาไทยเหมือนกัน
ต่อไปเป็นตารางแจกแจงสระกับตัวสะกดและวรรณยุกต์ พร้อมยกตัวอย่าง
ในที่นี้วรรณยุกต์ 3,4,6 เป็นเสียงคลาย สระอาจต่างจากวรรณยุกต์ 1,2,5,7 จึงทำเป็นตัวสีเขียวไว้ให้แยกได้ชัด
| สระและตัวสะกด | วรรณยุกต์ | |||||||
| 1 ă ตรี |
2 ā สามัญ |
3 á เอก |
4 áh/ák จัตวา |
5 à โท |
6 â จัตวา |
7 ăh/ăk ตรี |
||
| a ah |
ă อ๊า |
ā อา |
á อ่า |
áh อ๋า |
à อ้า |
â อ๋า |
ăh อ๊ะ |
|
| 嘉 = gă = ก๊า 骂/罵 = má = หม่า 客 = káh = ขา |
||||||||
| ang ak |
ăng อั๊ง |
āng อัง |
áng อ่าง |
ák อ๋า |
àng อั้ง |
âng อ๋าง |
ăk อ๊ะ |
|
| 山 = săng = ซั้ง 达/達 = dăk = ต๊ะ 姓 = sáng = ส่าง 萨/薩 sák = สา |
||||||||
| ai | ăi อ๊าย |
āi อาย |
ái อ่าย |
ài อ้าย |
âi อ๋าย |
|||
| 开/開 = kăi = ค้าย 海 = hāi = ฮาย 在 = câi = จ๋าย |
||||||||
| au | ău อ๊าว |
āu อาว |
áu อ่าว |
àu อ้าว |
âu อ๋าว |
|||
| 郊 = gău = ก๊าว 口 = kāu = คาว 透 = táu = ถ่าว 闹/鬧 = nâu = หนาว |
||||||||
| a̤ a̤h |
ă̤ เอ๊ |
ā̤ เอ |
á̤ อ่า |
á̤h อ๋า |
à̤ เอ้ |
â̤ อ๋า |
ă̤h เอ๊ะ |
|
| 西 = să̤ = เซ้ 妻 = chă̤ = เช้ 济/濟 = cá̤ = จ่า |
||||||||
| eng / aing eik / aik |
ĕng เอ๊ง |
ēng เอง |
áing อ่ายง์ |
áik อ๋าย |
èng เอ้ง |
âing อ๋ายง์ |
ĕk เอ๊ย์ |
|
| 灯/燈 = dĕng = เต๊ง 邓/鄧 = dâing = ต๋ายง์ 克 = káik = ขาย 黑 = háik = หาย |
||||||||
| eu / aiu | ĕu เอ๊ว |
ēu เอว |
áiu อ่าว |
èu เอ้ว |
âiu อ๋าว |
|||
| 狗 = gēu = เกว 牟 = mèu = เม่ว 料 = lâiu = หลาว |
||||||||
| e̤ / ae̤ e̤h / ae̤h |
ĕ̤ เอ๊อ |
ē̤ เออ |
áe̤ อ่อ |
áe̤h อ๋อ |
è̤ เอ้อ |
âe̤ อ๋อ |
ĕ̤h เอ๊อะ |
|
| 初 = chĕ̤ = เช้อ | ||||||||
| e̤ng / ae̤ng e̤k / ae̤k |
ĕ̤ng เอิ๊ง |
ē̤ng เอิง |
áe̤ng อ่อง |
áe̤k อ๋อย |
è̤ng เอิ้ง |
âe̤ng อ๋อง |
ĕ̤k เอ๊ย |
|
| 东/東 = dĕ̤ng = เติ๊ง 觉/覺 = gáe̤k = ก๋อย |
||||||||
| i / e ih / eh |
ĭ อี๊ |
ī อี |
é เอ่ย์ |
éh เอ๋ย์ |
ì อี้ |
ê เอ๋ย์ |
ĭh อิ๊ |
|
| 之 = cĭ = จี๊ 字 = cê = เจ๋ย์ 气/氣 = ké = เข่ย์ |
||||||||
| ing / eng ik / ek |
ĭng อิ๊ง |
īng อิง |
éng เอ่ง |
ék เอ๋ย์ |
ìng อิ้ง |
êng เอ๋ง |
ĭk อิ๊ |
|
| 宾/賓 = bĭng = ปิ๊ง 秦 = cìng = จิ้ง 密 = mĭk = มิ 剩 = sêng = เสง 毕/畢 = ék = เป๋ย์ |
||||||||
| ia iah |
iă เอี๊ย |
iā เอีย |
iá เอี่ย |
iáh เอี๋ย |
ià เอี้ย |
iâ เอี๋ย |
iăh เอี๊ยะ |
|
| 奇 = kiă = เคี้ย | ||||||||
| iang iak |
iăng เอี๊ยง |
iāng เอียง |
iáng เอี่ยง |
iák เอี๋ย |
iàng เอี้ยง |
iâng เอี๋ยง |
iăk เอี๊ยะ |
|
| 声/聲 = siăng = เซี้ยง 成 = chiàng = เชี่ยง |
||||||||
| ie ieh |
iĕ อี๊ |
iē อี |
ié อี่ |
iéh อี๋ |
iè อี้ |
iê อี๋ |
iĕh อี๊ |
|
| 鸡/雞 = giĕ = กี๊ 系/係 = hiê = หี |
||||||||
| ieng iek |
iĕng อี๊ง |
iēng อีง |
iéng อี่ง |
iék อี๋ |
ièng อิ้ง |
iêng อี๋ง |
iĕk อิ๊ |
|
| 天 = tiĕng = ที้ง 穴 = hiĕk = ฮิ 业/業 = ngiĕk = งิ 薛 = siék = สี 别/別 = biék = ปี๋ |
||||||||
| ieu | iĕu อี๊ว |
iēu อีว |
iéu อี่ว |
ièu อี้ว |
iêu อี๋ว |
|||
| 烧/燒 = siĕu = ซี้ว 超 = chiĕu = ชี้ว 焦 = ciĕu = จี๊ว |
||||||||
| d, t, n, l, c, ch นำหน้า |
io ioh |
iŏ ตั๊ว |
iō ตัว |
ió ตั่ว |
ióh ตั๋ว |
iò ตั้ว |
iô ตั๋ว |
iŏh อั๊วะ |
| 主 = ciō = จัว 绿/綠 = liŏh= ลัวะ |
||||||||
| อื่นๆนำหน้า | iŏ เอวี๊ย |
iō เอวีย |
ió เอวี่ย |
ióh เอวี๋ย |
iò เอวี้ย |
iô เอวี๋ย |
iŏh เอวี๊ยะ |
|
| 桥/橋 = giò = เกวี้ย | ||||||||
| d, t, n, l, c, ch นำหน้า |
iong iok |
diŏng ต๊วง |
diōng ตวง |
dióng ต่วง |
diók ตั๋ว |
diòng ต้วง |
diông ต๋วง |
diŏk ตั๊วะ |
| 墙/牆 = chiòng = ช่วง 想 = siōng = ซวง 略 = liŏk = ลัวะ 雪 = siók = สัว |
||||||||
| อื่นๆนำหน้า | iŏng เอวี๊ยง |
iōng เอวียง |
ióng เอวี่ยง |
iók เอวี๋ย |
iòng เอวี้ยง |
iông เอวี๋ยง |
iŏk เอวี๊ยะ |
|
| 香 = hiŏng = เฮวี้ยง 强/強 = giòng = เกวี้ยง 疟/瘧 = ngiŏk = เงวี้ยะ 若 = iŏk = เอวี๊ยะ 样/樣 = iông = เอวี๋ยง |
||||||||
| iu / eu | iŭ อี๊ว |
iū อีว |
éu อี่ว |
iù อี้ว |
êu อี๋ว |
|||
| 秋 = chiŭ = ชี้ว 酒 = ciū = จีว 救 = cêu = จี๋ว 秀 = séu = สี่ว |
||||||||
| ong / aung ok / auk |
ŏng โอ๊ง |
ōng โอง |
áung อ่อง |
áuk อ๋อว |
òng โอ้ง |
âung อ๋อง |
ŏk โอ๊ว |
|
| 缸 = gŏng = โก๊ง 堂 = dòng = โต้ง 诺/諾 = nŏk = โน้ว 作 = cáuk = จ๋อว |
||||||||
| oi / o̤i | ŏi เอ๊ย |
ōi เอย |
ó̤i อ่อย |
òi เอ้ย |
ô̤i อ๋อย |
|||
| 催 = chŏi = เช้ย 衰 = sŏi = เซ้ย 帅/帥 = só̤i = ส่อย 碎 = chó̤i = ฉ่อย |
||||||||
| o̤ o̤h |
ŏ̤ โอ๊ |
ō̤ โอ |
ó̤ อ่อ |
ó̤h อ๋อ |
ò̤ โอ้ |
ô̤ อ๋อ |
ŏ̤h โอ๊ะ |
|
| 歌 = gŏ̤ = โก๊ 枣/棗 = cō̤ = โจ 落 = lŏ̤h = โละ 贺/賀 / hô̤ = หอ |
||||||||
| u / o uh / oh |
ŭ อู๊ |
ū อู |
ó โอ่ว |
óh โอ๋ว |
ù อู้ |
ô โอ๋ว |
ŭh อุ๊ |
|
| 孤 = gŭ = กู๊ 胡 = hù = ฮู่ 木 = mŭk = มุ 度 = dô = โต๋ว 数/數 = só = โส่ว |
||||||||
| ung / ong uk / ok |
ŭng อุ๊ง |
ūng อุง |
óng โอ่ง |
ók โอ๋ว |
ùng อุ้ง |
ông โอ๋ง |
ŭk อุ๊ |
|
| 春 = chŭng = ชุ้ง 准/準 = cūng = จุง 谷 = gók = โก๋ว 动/動 = dông = โต๋ง |
||||||||
| ua uah |
uă อั๊ว |
uā อัว |
uá อั่ว |
uáh อั๋วะ |
uà อั่ว |
uâ อั๋ว |
uăh อ๊วะ |
|
| 花 = huă = ฮั้ว 话/話 = uâ = อั๋ว 跨 = kuá = ขั่ว 化 = huá = หั่ว |
||||||||
| uang uak |
uăng อ๊วง |
uāng อวง |
uáng อ่วง |
uák อั๋ว |
uàng อ้วง |
uâng อ๋วง |
uăk อ๊วะ |
|
| 欢/歡 = huăng = ฮ้วง 活 = uăk = อั๊วะ 换/換 = uâng = อ๋วง 阔/闊 = kuák = ขัว |
||||||||
| uai | uăi อ๊วย |
uāi อวย |
uái อ่วย |
uài อ้วย |
uâi อ๋วย |
|||
| 歪 = uăi = อ๊วย | ||||||||
| ui / oi | ŭi อู๊ย |
ūi อูย |
ói อู่ย |
ùi อู้ย |
ôi อู๋ย |
|||
| 辉/輝 = hŭi = ฮู้ย 蕊 = lūi = ลูย 翠 = chói = ฉู่ย |
||||||||
| uo uoh |
uŏ อั๊ว |
uō อัว |
uó อั่ว |
uóh อั๋วะ |
uò อั้ว |
uô อั๋ว |
uŏh อั๊วะ |
|
| 靴 = kuŏ = คั้ว 过/過 = guó = กั่ว |
||||||||
| uong uok |
uŏng อ๊วง |
uōng อวง |
uóng อ่วง |
uók อั๋ว |
uòng อ้วง |
uông อ๋วง |
uŏk อั๊วะ |
|
| 光 = guŏng = ก๊วง 郭 = guŏk = กั๊วะ 月 = nguŏk = งัวะ 况/況 = kuóng = ข่วง |
||||||||
| uoi | uŏi อู๊ย |
uōi อูย |
uói อู่ย |
uòi อู้ย |
uôi อู๋ย |
|||
| 杯 = buŏi = ปู๊ย 粿 = guōi = กูย 水 = cūi = จูย 梅 = muòi = มู่ย 贵/貴 = uói = กู่ย |
||||||||
| ṳ / e̤ṳ ṳh / e̤ṳh |
ṳ̆ อวี๊ |
ṳ̄ อวี |
é̤ṳ เอ่ย |
é̤ṳh เอ๋ย |
ṳ̀ อวี้ |
ê̤ṳ เอ๋ย |
ṳ̆h อวิ๊ |
|
| 须/須 = sṳ̆ = ซวี้ 猪/豬 = dṳ̆ = ตวี๊ 许/許 = hṳ̄ = ฮวี 序 = sê̤ṳ = เสย |
||||||||
| ṳng / e̤ṳng ṳk / e̤ṳk |
ṳ̆ng อวิ๊ง |
ṳ̄ng อวิง |
é̤ṳng เอิ่ง |
é̤ṳk เอ๋ย |
ṳ̀ng อวิ้ง |
ê̤ṳng เอิ๋ง |
ṳ̆k อวิ๊ |
|
| 银/銀 = ngṳ̀ng = งวิ่ง 续 = sṳ̆k = ซวิ 曲 = ké̤ṳk = เขย 触/觸 = ché̤ṳk = เฉย |
||||||||
พยัญชนะต้น
โดยพื้นฐานแล้วในภาษาจีนฮกจิวมีพยัญชนะต้นทั้งหมด ๑๕ เสียง แต่นอกจากนี้ยังมี ๒ เสียงที่อาจเกิดขึ้นได้เพิ่มเติมเมื่อบางคำไปตามหลังคำอื่นบางคำ จึงรวมเป็น ๑๗
ตารางแสดงพยัญชนะต้นทั้งหมด
| ปั่งงั่วเจ๋ย์ | IPA | ทับศัพท์ไทย | ตัวอย่าง |
| b | /p/ | ป | 宝/寶 = bō̤ = โป |
| p | /pʰ/ | พ, ผ | 炮 = páu = เผ่า |
| m | /m/ | ม | 猫/貓 = mà = ม่า |
| d | /t/ | ต | 到 = dó̤ = ต่อ |
| t | /tʰ/ | ท, ถ | 桃 = tò̤ = โท่ |
| n | /n/ | น | 脑/腦 = nō̤ = โน |
| l | /l/ | ล | 老 = lâu = หลาว |
| g | /k/ | ก | 高 = gŏ̤ = โก๊ |
| k | /kʰ/ | ค, ข | 靠 = kó̤ = ข่อ |
| ng | /ŋ/ | ง | 牙 = ngà = ง่า |
| h | /h/ | ฮ, ห | 号/號 = hô̤ = หอ |
| c | /ʦ/ | จ | 造 = cô̤ = จ๋าว |
| ch | /ʦʰ/ | ช, ฉ | 草 = chāu = ชาว |
| s | /s/ | ซ, ส | 掃 = sáu = ส่าว |
| ไร้พยัญชนะต้น | - | อ | 澳 = ó̤ = อ่อ |
| /β/ | บ | ||
| /ʒ/ | จ |
เสียง /β/ จะเกิดขึ้นกับเสียง b หรือ p เมื่อตามหลังคำอื่น
/β/ เป็นเสียงคล้ายๆ "บ" จึงให้ทับศัพท์เป็น "บ"
ส่วน /ʒ/ จะเกิดขึ้นกับเสียง c หรือ ch เมื่อตามหลังคำอื่น
/ʒ/ เป็นเสียงคล้าย "จ" แต่เป็นเสียงแบบเสียดแทรก ให้ทับศัพท์เป็น "จ"
สรุปกฎการเปลี่ยนเสียงเมื่อตามหลังคำอื่น
| ตัวสะกดของคำหน้า | พยัญชนะต้น | เปลี่ยนเป็น | ตัวอย่าง |
| k | ไม่มีการเปลี่ยนเสียง | ||
| ng | b p | m | 閩北 = mìng-báe̤k = หมิ่งหมอย |
| d t l s | n | 青岛/青島 = chĭng-dō̤ = ชิ่งโน 汕头/汕頭 = sáng-tàu = ซั้งเน่า 广西/廣西 = guōng-să̤ = ก่วงเน้ |
|
| อ g k h | ng | 沈阳/瀋陽 = sīng-iòng = สิ่งเงวี่ยง 韩国/韓國 = hàng-guók = หั่งหงัว 上海 = siông-hāi = ซ่วงงาย |
|
| c ch | /ʒ/ | 南昌 = nàng-chuŏng = นั้งจ๊วง 杭州 = hòng-ciŭ = โฮ้งจี๊ว |
|
| m n ng ไม่เปลี่ยน | |||
| อื่นๆ | b p | /β/ | 台北/臺北 = dài-báe̤k = ต่ายบ๋อย |
| d t s | l | 台东/臺東 = dài-dĕ̤ng = ต๊ายเลิ้ง 朝鲜/朝鮮 = dièu-siēng = ตีวลีง |
|
| g k h | อ | 美国/美國 = mī-guók = มี้อั๋ว 武汉/武漢 = ū-háng = อู๊อ่าง |
|
| c ch | /ʒ/ | 潮州 = dièu-ciŭ = ตี๊วจี๊ว | |
| อ m n ng l ไม่เปลี่ยน | |||
แต่ถ้ามี * แทรกอยู่ระหว่างคำจะหมายถึงว่าไม่มีการเปลี่ยนเสียงเนื่องจากตัวหน้าหรือตัวหลัง
ตัวอย่าง
ตัวเลข
| 0 | 〇/零 | lìng | /l̃iŋ⁵³/ | ลิ่ง |
| 1 | 一 | ék | /ɛiʔ²⁴/ | เอ๋ย์ |
| 2 | 二 | nê | /nˡɛi²⁴²/ | เหนย์ |
| 3 | 三 | săng | /saŋ⁵⁵/ | ซั้ง |
| 4 | 四 | sé | /sɛi²¹³/ | เส่ย์ |
| 5 | 五 | ngô | /ŋou²⁴²/ | โหงว |
| 6 | 六 | lĕ̤k | /l̃øyʔ⁵/ | เล้ย |
| 7 | 七 | chék | /t͡sʰɛiʔ²⁴/ | เฉย์ |
| 8 | 八 | báik | /paiʔ²⁴/ | ไป๋ |
| 9 | 九 | gāu | /kau³³/ | เกา |
| 10 | 十 | sĕk | /sɛiʔ⁵/ | เซ้ย์ |
| 100 | 百 | báh | /pɑʔ²⁴/ | ป๋า |
| 1,000 | 千 | chiĕng | /t͡sʰieŋ⁵⁵/ | ชี้ง |
| 10,000 | 万/萬 | uâng | /uɑŋ²⁴²/ | อ๋วง |
| 100,000,000 | 亿/億 | é | /ɛi²¹³/ | เอ่ย์ |
| 1,000,000,000,000 | 兆 | diêu | /tiɛu²⁴²/ | ตี๋ว |
ชื่อสถานที่ในมณฑลฝูเจี้ยนและในเมืองฝูโจว
| อักษรจีน | ปั่งงั่วเจ๋ย์ | IPA | ทับศัพท์ | จีนกลาง |
| 福建 | Hók-gióng | /huʔ²⁴⁻⁵⁵ kyɔŋ²¹³/ | ฮุเกวี่ยง | ฝูเจี้ยน |
| 闽东/閩東 | Mìng-dĕ̤ng | /miŋ⁵³⁻⁵⁵ (t-)nøyŋ⁵⁵/ | มิ้งเนิ้ง | หมิ่นตง |
| 福州 | Hók-ciŭ | /huʔ²⁴⁻²¹ t͡sieu⁵⁵/ | หุจี๊ว | ฝูโจว |
| 榕城 | Ṳ̀ng-*siàng | /yŋ⁵³⁻³³ siaŋ⁵³/ | อวิงเซี่ยง | หรงเฉิง |
| 长乐/長樂 | Diòng-lŏ̤h | /tuoŋ⁵³⁻³³ (l-)nˡoʔ⁵/ | ตวงเนาะ | ฉางเล่อ |
| 闽侯/閩侯 | Mìng-âu | /miŋ⁵³⁻²¹ (Ø-)ŋɑu²⁴²/ | หมิ่งเหงา | หมิ่นโฮ่ว |
| 连江/連江 | Lièng-gŏng | /l̃ieŋ⁵³⁻⁵⁵ (k-)ŋouŋ⁵⁵/ | ลี้งโง้ง | เหลียนเจียง |
| 罗源/羅源 | Lô-goân | /l̃o⁵³⁻³³ ŋuoŋ⁵³/ | โลง่วง | หลัวหยวน |
| 闽清/閩清 | Mìng-chiăng | /miŋ⁵³⁻⁵⁵ (t͡sʰ-)ʒiaŋ⁵⁵/ | มิ้งเจี้ยง | หมิ่นชิง |
| 永泰 | Īng-tái | /iŋ³³⁻⁵⁵ (tʰ-)nɑi²¹³/ | อิ๊งหน่าย | หย่งไท่ |
| 平潭 | Bìng-tàng | /piŋ⁵³⁻³³ (tʰ-)naŋ⁵³/ | ปิงนั่ง | ผิงถาน |
| 福清 | Hók-chiăng | /huʔ²⁴⁻²¹ t͡sʰiaŋ⁵⁵/ | หุเชี้ยง | ฝูชิง |
| 厦门/廈門 | Â-muòng | /a²⁴²⁻⁵⁵ muoŋ⁵³/ | อ๊าม่วง | เซี่ยเหมิน |
| 龙岩/龍岩 | Lṳ̀ng-ngàng | /l̃yŋ⁵³⁻³³ ŋaŋ⁵³/ | ลวิงงั่ง | หลงหยาน |
| 南平 | Nàng-bìng | /nˡaŋ⁵³⁻³³ (p-)miŋ⁵³/ | นังมิ่ง | หนานผิง |
| 宁德/寧德 | Nìng-dáik | /nˡiŋ⁵³⁻²¹ (t-)naiʔ²⁴/ | หนิ่งหนาย | หนิงเต๋อ |
| 莆田 | Buò-dièng | /puo⁵³⁻³³ (t-)lieŋ⁵³/ | ปัวเลี่ยง | ผูเถียน |
| 泉州 | Ciòng-ciŭ | /t͡suoŋ⁵³⁻⁵⁵ (t͡s-)ʒieu⁵⁵/ | จ๊วงจี๊ว | เฉวียนโจว |
| 三明 | Săng-mìng | /saŋ⁵⁵ miŋ⁵³/ | ซั้งมิ่ง | ซานหมิง |
| 漳州 | Ciŏng-ciŭ | /t͡suoŋ⁵⁵ (t͡s-)ʒieu⁵⁵/ | จ๊วงจี๊ว | จางโจว |
| 马祖/馬祖 | Mā-cū | /ma³³⁻³⁵ (t͡s-)ʒu³³/ | หมาจู | หมาจู่ |
จางโจวและเฉวียนโจวเป็นคนละเมืองกัน จีนกลางออกเสียงต่างกัน แต่ออกเสียงเหมือนกันในภาษาจีนฮกจิว