หลักการเขียนทับศัพท์ภาษาพม่า
เขียนเมื่อ 2019/12/27 23:10
แก้ไขล่าสุด 2023/03/20 18:24
ในบทความนี้จะอธิบายหลักการเขียนทับศัพท์ภาษาพม่าเป็นภาษาไทย โดยระบบการเขียนมีพื้นฐานมาจากหลักของราชบัณฑิต https://th.wikipedia.org/wiki/การทับศัพท์ภาษาพม่า
แต่ในที่นี้นำมาเรียบเรียงพร้อมอธิบายใหม่ให้เข้าใจได้ง่ายขึ้น และมีการแก้หลักเพียงข้อเดียว คือใช้ "ธ" แทนเสียง သ (เหมือน th ในภาษาอังกฤษ)
การทับศัพท์ในนี้ยึดตามอักษรพม่าเป็นหลัก แต่ก็มีการใช้อักษรโรมันประกอบไปด้วย
แต่หลักการถอดเสียงเป็นอักษรโรมันมีอยู่หลากหลาย ไม่ได้มีเกณฑ์ที่แน่ชัด สำหรับระบบที่จะใช้ในนี้เป็นระบบที่เรียบเรียงโดยยึดตามวิธีสะกดที่มักใช้ทั่วไป ซึ่งยึดตามเสียงอ่านมากกว่าที่จะยึดติดกับตัวสะกด
พยัญชนะ
อักษรพม่าโดยพื้นฐานแล้วมี ๓๓ ตัวซึ่งมาจากภาษาบาลีเช่นเดียวกับภาษาไทย คือแบ่งเป็น ๕ แถว ๕ วรรค รวมเป็น ๒๕ ตัว และเศษวรรคอีก ๘ ตัว แต่ละตัวสามารถเทียบเคียงกับอักษรในภาษาไทยได้เป็นตัวๆตามนี้
ตัวที่ใส่พื้นสีเขียวคือที่เสียงอ่านเหมือนกับในภาษาไทยเลย จึงอาจจำเป็นคู่ตามนี้ได้ง่าย
เพียงแต่อักษร ရ ซึ่งตรงกับ "ร" ในภาษาไทยนั้น ในคำส่วนใหญ่จะออกเสียงกลายเป็น "ย" แต่จะออกเสียง "ร" เหมือนในภาษาไทยเฉพาะในคำส่วนน้อยซึ่งมาจากภาษาต่างประเทศเท่านั้น
แต่ในที่นี้นำมาเรียบเรียงพร้อมอธิบายใหม่ให้เข้าใจได้ง่ายขึ้น และมีการแก้หลักเพียงข้อเดียว คือใช้ "ธ" แทนเสียง သ (เหมือน th ในภาษาอังกฤษ)
การทับศัพท์ในนี้ยึดตามอักษรพม่าเป็นหลัก แต่ก็มีการใช้อักษรโรมันประกอบไปด้วย
แต่หลักการถอดเสียงเป็นอักษรโรมันมีอยู่หลากหลาย ไม่ได้มีเกณฑ์ที่แน่ชัด สำหรับระบบที่จะใช้ในนี้เป็นระบบที่เรียบเรียงโดยยึดตามวิธีสะกดที่มักใช้ทั่วไป ซึ่งยึดตามเสียงอ่านมากกว่าที่จะยึดติดกับตัวสะกด
พยัญชนะ
อักษรพม่าโดยพื้นฐานแล้วมี ๓๓ ตัวซึ่งมาจากภาษาบาลีเช่นเดียวกับภาษาไทย คือแบ่งเป็น ๕ แถว ๕ วรรค รวมเป็น ๒๕ ตัว และเศษวรรคอีก ๘ ตัว แต่ละตัวสามารถเทียบเคียงกับอักษรในภาษาไทยได้เป็นตัวๆตามนี้
| เสียงไม่ปล่อยลม | เสียงปล่อยลม | เสียงก้อง | เสียงออกจมูก | ||||||||||
| วรรคกะ | က ก |
ခ ข (ค) |
ဂ ค (/g/≈ก) |
ဃ ฆ (/g/≈ก) |
င ง |
||||||||
| วรรคจะ | စ จ (ซ) |
ဆ ฉ (/sʰ/≈ซ) |
ဇ ช (/z/≈ซ) |
ဈ ฌ (/z/≈ซ) |
ည ญ (/ɲ/=ญ) |
||||||||
| วรรคฏะ | ဋ ฏ (ต) |
ဌ ฐ (ท) |
ဍ ฑ (ด) |
ဎ ฒ (ด) |
ဏ ณ (น) |
||||||||
| วรรคตะ | တ ต |
ထ ถ (ท) |
ဒ ท (ด) |
ဓ ธ (ด) |
န น |
||||||||
| วรรคปะ | ပ ป |
ဖ ผ (พ) |
ဗ พ (บ) |
ဘ ภ (บ) |
မ ม |
||||||||
| เศษวรรค |
|
||||||||||||
ตัวที่ใส่พื้นสีเขียวคือที่เสียงอ่านเหมือนกับในภาษาไทยเลย จึงอาจจำเป็นคู่ตามนี้ได้ง่าย
เพียงแต่อักษร ရ ซึ่งตรงกับ "ร" ในภาษาไทยนั้น ในคำส่วนใหญ่จะออกเสียงกลายเป็น "ย" แต่จะออกเสียง "ร" เหมือนในภาษาไทยเฉพาะในคำส่วนน้อยซึ่งมาจากภาษาต่างประเทศเท่านั้น
ส่วนที่เป็นสีฟ้าคืออักษรที่มีเสียงไม่ตรงกับตัวที่เป็นรากเดียวกันในภาษาไทย แต่ไปตรงกับเสียงอื่นที่มีในภาษาไทยแทน คือเสียงที่อยู่ในวงเล็บด้านขวา
ส่วนช่องสีส้มคืออักษรที่ไม่สามารถแทนเสียงอ่านเป็นภาษาไทยได้ตรง ได้แต่ใช้อักษรพอจะเทียบเคียงแทนได้ ซึ่งอาจมีไปซ้ำกับเสียงอื่น
ဂ และ ဃ เป็นเสียงเหมือน g ในภาษาอังกฤษ จึงให้ทับศัพท์แทนด้วย "ก"
ဆ เป็นเสียง "ซ" แบบปล่อยลม จึงให้ทับศัพท์แทนด้วย "ซ"
ဇ และ ဈ เป็นเสียงเหมือน z ในภาษาอังกฤษ จึงให้ทับศัพท์แทนด้วย "ซ"
ည เป็นเสียงเหมือน "ญ" ในภาษาลาวหรืออีสาน ซึ่งจริงๆแล้วออกเสียงต่างจาก "ย" ในที่นี้ให้เขียนแทนด้วย "ญ" ไป
อักษร ည จะถูกเขียนเป็น ဉ เมื่อใช้กับสระอา ( ာ) กลายเป็น ဉာ หรือใช้เป็นตัวสะกด เขียนเป็น ဉ်
သ เป็นเสียงเหมือน th ในภาษาอังกฤษ (IPA แทนด้วย /θ/ หรือ /ð/ แล้วแต่คำ) จึงให้ทับศัพท์แทนด้วย "ธ" เหมือนอย่างในภาษาอังกฤษ แม้ว่าจริงๆ "ธ" ในภาษาไทยจะแสดงเสียงเหมือนกับ "ท" ก็จริง แต่ในที่นี้ให้ใช้ "ธ" แทนเสียงที่ต่างไป
นอกจากนี้ยังมีข้อยกเว้นอีกอย่างคืออักษร က หรือ ခ ในบางคำอาจถูกอ่านเป็น /g/ ได้
ส่วนช่องสีส้มคืออักษรที่ไม่สามารถแทนเสียงอ่านเป็นภาษาไทยได้ตรง ได้แต่ใช้อักษรพอจะเทียบเคียงแทนได้ ซึ่งอาจมีไปซ้ำกับเสียงอื่น
ဂ และ ဃ เป็นเสียงเหมือน g ในภาษาอังกฤษ จึงให้ทับศัพท์แทนด้วย "ก"
ဆ เป็นเสียง "ซ" แบบปล่อยลม จึงให้ทับศัพท์แทนด้วย "ซ"
ဇ และ ဈ เป็นเสียงเหมือน z ในภาษาอังกฤษ จึงให้ทับศัพท์แทนด้วย "ซ"
ည เป็นเสียงเหมือน "ญ" ในภาษาลาวหรืออีสาน ซึ่งจริงๆแล้วออกเสียงต่างจาก "ย" ในที่นี้ให้เขียนแทนด้วย "ญ" ไป
อักษร ည จะถูกเขียนเป็น ဉ เมื่อใช้กับสระอา ( ာ) กลายเป็น ဉာ หรือใช้เป็นตัวสะกด เขียนเป็น ဉ်
သ เป็นเสียงเหมือน th ในภาษาอังกฤษ (IPA แทนด้วย /θ/ หรือ /ð/ แล้วแต่คำ) จึงให้ทับศัพท์แทนด้วย "ธ" เหมือนอย่างในภาษาอังกฤษ แม้ว่าจริงๆ "ธ" ในภาษาไทยจะแสดงเสียงเหมือนกับ "ท" ก็จริง แต่ในที่นี้ให้ใช้ "ธ" แทนเสียงที่ต่างไป
นอกจากนี้ยังมีข้อยกเว้นอีกอย่างคืออักษร က หรือ ခ ในบางคำอาจถูกอ่านเป็น /g/ ได้
อักษร ဋ, ဌ, တ, ထ อาจถูกอ่านเป็น "ด" ได้
อักษร ပ หรือ ဖ อาจถูกอ่านเป็น "บ" ได้
ข้อยกเว้นนี้เกิดขึ้นบ่อยครั้งแต่ไม่แน่นอน จึงต้องจำเป็นคำๆ หรืออาจดูการทับศัพท์เป็นอักษรโรมันประกอบ โดยทั่วไปจะถูกแทนด้วย g d b ซึ่งตรงกับภาษาอังกฤษค่อนข้างตรงตัว จำได้ง่าย
และเช่นเดียวกับในภาษาไทย อักษรจำนวนมากเสียงซ้ำกัน และมีหลายตัวที่ถูกใช้แค่ในคำที่มาจากภาษาบาลีหรือสันสกฤตเท่านั้น คือพวก ฆ ฌ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ธ ฬ จึงถือว่าหายาก เจอไม่บ่อย
อักษรเหล่านั้นทำเป็นพื้นสีเทาไว้ในตารางนี้ ได้แก่ ဃ, ဈ, ဋ, ဌ, ဍ, ဎ, ဏ, ဓ, ဠ
เมื่อตัดตัวที่เสียงซ้ำและใช้น้อยไป ๙ ตัวดังนี้ก็จะเหลือแค่ ๒๔ ตัว คือ က, ခ, ဂ, င, စ, ဆ, ဇ, ည, တ, ထ, ဒ, န, ပ, ဖ, ဗ, ဘ, မ, ယ, ရ, လ, ဝ, သ, ဟ, အ ซึ่งแทนเสียงต่างกันทั้งหมด ยกเว้น ဗ กับ ဘ เท่านั้นที่แทนเสียง "ด" เหมือนกัน ทั้งหมดจึงแทนเสียงพยัญชนะต่างกัน ๒๓ เสียง
นอกจากนี้ยังมีเสียงที่ได้จากการเอาอักษรมาประกอบกับสัญลักษณ์เพิ่มเติม คือ ျ , ြ , ှ
ปกติ ှ เมื่อใส่ไปแล้วจะทำให้อักษรนั้นกลายเป็นเสียงปล่อยลม ยกเว้นเวลาเติมให้ ရ กลายเป็น ရှ จะกลายเป็นเสียง sh ไป
ส่วน ျ และ ြ นั้นปกติจะทำให้เกิดเสียงควบ ย แต่ในกรณีที่ใช้กับ က, ခ, ဂ จะทำให้เกิดเสียงพยัญชนะใหม่แทน
ทั้งหมดนี้ได้เสียงพยัญชนะต้นต่างกันเพิ่มอีก ๑๐ เสียง ยกเว้นแค่ ငြ = င + ြ ซึ่งประสมแล้วได้เสียง "ญ" ซึ่งซ้ำกับ ည
รวมทั้งหมดแล้วภาษาพม่ามีเสียงพยัญชนะต้น ๓๓ เสียง ถ้านับเสียงของ သ (/θ/ และ /ð/) แยกเป็น ๒ เสียงก็จะถือว่ามี ๓๔ เสียง
ต่อไปเป็นตารางสรุปโดยแบ่งตามเสียง พร้อมยกตัวอย่าง
นอกจากนี้ยังมีพยัญชนะเสียงควบที่ควบกับ ว หรือ ย
เสียงควบ ย เกิดจากการเติม ျ หรือ ြ ส่วนเสียงควบ ว เกิดจากการเติม ွ
เพียงแต่มีข้อยกเว้นคืออักษร က, ခ, ဂ เมื่อเติม ျ หรือ ြ จะไม่ได้กลายเป็นเสียงควบ แต่กลายเป็นเสียงพยัญชนะอีกเสียงไปแทน ดังที่อธิบายไปก่อนหน้านี้
นอกจากนี้ င เมื่อเติม ြ ก็ไม่ได้กลายเป็นเสียงควบเช่นกัน แต่กลายเป็นเสียงเหมือน ည (ญ)
เวลาเขียนให้เขียนพยัญชนะ ๒ ตัวต่อกัน แต่กรณีที่ใช้กับสระที่วางด้านหน้า เช่น สระเอ สระแอ สระโอ ให้เอาอักษรตัวแรกแยกไว้ฝั่งซ้าย
สำหรับกรณีที่คำควบ ย ประสมกับสระอาให้เขียนเป็นสระเอียแทน เช่น ဖျံ (hpyan) เป็น "เพียน" ไม่ใช่ "พยาน" นอกนั้นให้เขียนควบ ย ตามปกติ
ตารางแสดงเสียงพยัญชนะต้นที่เป็นเสียงควบ
สระและตัวสะกด
พยัญชนะต้นเมื่ออยู่โดดๆจะออกเสียงเป็นสระอะ (ə) แต่เมื่อมีสระมาต่อก็จะออกเสียงตามสระนั้น
สระในภาษาพม่าอาจแบ่งได้เป็น ๓ กลุ่มใหญ่คือ
- สระเดี่ยว
- สระ + ตัวสะกด
- สระ + เสียงกักเส้นเสียง (คำตาย)
สระที่ตามด้วยตัวสะกดหรือเสียงกักเส้นเสียงอาจเป็นสระเดี่ยวหรือสระควบสองเสียงก็ได้ แต่ไม่มีสระควบสองเสียงอยู่โดดๆ
โดยพื้นฐานแล้วภาษาพม่ามีสระเดี่ยวทั้งหมด ๗ สระ โดยแต่ละสระยังแบ่งเป็น ๓ วรรณยุกต์ซึ่งเขียนต่างกัน เพียงแต่ในระบบทับศัพท์นี้จะไม่สนใจวรรณยุกต์ที่แตกต่างกัน ดังนั้นคำที่สระเหมือนกันแต่วรรณยุกต์ต่างกันก็อาจทับศัพท์เหมือนกัน
เพียงแต่เมื่อต้องการเขียนให้แยกความแตกต่าง อาจทำได้โดยใส่เครื่องหมาย ~ ˋ ˊ ลงไปด้านขวา เพื่อแสดงเสียง แทนที่จะใช้วรรณยุกต์ในภาษาไทย เนื่องจากวรรณยุกต์ในภาษาพม่านี้เทียบเคียงกับในภาษาไทยได้ยาก
ตารางแสดงสระเดี่ยวและวรรณยุกต์ทั้งหมด
สำหรับอักษรสระ ါ นั้นมีไว้สำหรับใช้แทน ာ ในกรณีที่ใช้กับพยัญชนะ ဂ, ဝ, ခ, ပ, ဒ เพื่อไม่ให้สับสนกับอักษร က, တ, ဘ, ဟ, အ
นอกจากนี้แล้ว มีเสียง ည် ซึ่งเกิดจากการประกอบระหว่าง ည และ ၲ ซึ่งอาจกลายเป็นได้ทั้งเสียง อี เอ แอ ไม่แน่นอน แล้วแต่คำ
และยังมีอักษรส่วนหนึ่งที่เป็นพยัญชนะ "อ" + สระ ในตัว คือเป็นสระที่ไม่ต้องใช้ร่วมกับพยัญชนะต้น
เมื่ออักษร င, န, မ, ဉ ไปประกอบกับ ် กลายเป็น င်, န်, မ်, ဉ် จะทำให้เกิดเสียงตัวสะกดที่เป็นเสียงกึ่ง "ง" กึ่ง "น" คล้ายในภาษาญี่ปุ่น ในการทับศัพท์อาจใช้ "ง" หรือ "น" แล้วแต่คำ แม้ว่าเสียงจะไม่ต่างกันก็ตาม
นอกจากนี้ก็มีเครื่องหมาย ံ ซึ่งก็ทำให้เกิดเสียงตัวสะกดได้เช่นเดียวกัน
เมื่อสระกับตัวสะกดมาผสมกันจะทำให้เกิดเสียงสระที่ตามด้วยตัวสะกด ซึ่งจะต่างไปจากสระเดิม แล้วแต่ว่าจับคู่กับตัวไหน
นอกจากนี้ ွ เมื่อไปประกอบกับตัวสะกดจะเกิดเป็นสระใหม่ แทนที่จะกลายเป็นเสียงควบ "ว" เหมือนกรณีไร้ตัวสะกด
โดยรวมแล้วรูปแบบของเสียงสระที่ตามด้วยตัวสะกดมีดังนี้
อนึ่ง ဉ် ในที่นี้ไม่ใช่อักษร ဥ (อุ) แต่เป็น ဉ (ญ) ที่ประกอบกับ ် แล้วหางหดสั้นลง แม้จะคล้ายกันแต่ถือเป็นอักษรคนละตัว
เมื่ออักษร က, စ, တ, ပ ไปประกอบกับ ် กลายเป็น က်, စ်, တ်, ပ် จะทำให้เกิดเสียงกักเส้นเสียงขึ้นที่ท้ายพยางค์ โดยกรณีนี้จะไม่มีการแบ่งวรรณยุกต์ มีเพียงวรรณยุกต์เดียว ซึ่งแยกต่างหากจาก ๓ วรรณยุกต์ในกรณีเสียงเปิด
ต่อไปสรุปรูปสระและตัวสะกดทั้งหมดโดยแบ่งตามเสียงอ่าน พร้อมยกตัวอย่าง
ตัวอย่าง
ตัวเลข
ชื่อเขตการปกครองในพม่า
(ชื่อภาษาไทยในที่นี้หมายถึงชื่อที่เรียกกันมาแต่ก่อนจนคุ้นเคยแล้วจึงไม่ได้เรียกตามหลักเกณฑ์การทับศัพท์)
อักษร ပ หรือ ဖ อาจถูกอ่านเป็น "บ" ได้
ข้อยกเว้นนี้เกิดขึ้นบ่อยครั้งแต่ไม่แน่นอน จึงต้องจำเป็นคำๆ หรืออาจดูการทับศัพท์เป็นอักษรโรมันประกอบ โดยทั่วไปจะถูกแทนด้วย g d b ซึ่งตรงกับภาษาอังกฤษค่อนข้างตรงตัว จำได้ง่าย
และเช่นเดียวกับในภาษาไทย อักษรจำนวนมากเสียงซ้ำกัน และมีหลายตัวที่ถูกใช้แค่ในคำที่มาจากภาษาบาลีหรือสันสกฤตเท่านั้น คือพวก ฆ ฌ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ธ ฬ จึงถือว่าหายาก เจอไม่บ่อย
อักษรเหล่านั้นทำเป็นพื้นสีเทาไว้ในตารางนี้ ได้แก่ ဃ, ဈ, ဋ, ဌ, ဍ, ဎ, ဏ, ဓ, ဠ
| က = ก | ခ = ข | ဂ = ค | ဃ = ฆ | င = ง | ||||||||
| စ = จ | ဆ = ฉ | ဇ = ช | ဈ = ฌ | ည = ญ | ||||||||
| ဋ = ฏ | ဌ = ฐ | ဍ = ฑ | ဎ = ฒ | ဏ = ณ | ||||||||
| တ = ต | ထ = ถ | ဒ = ท | ဓ = ธ | န = น | ||||||||
| ပ = ป | ဖ = ผ | ဗ = พ | ဘ = ภ | မ = ม | ||||||||
|
||||||||||||
เมื่อตัดตัวที่เสียงซ้ำและใช้น้อยไป ๙ ตัวดังนี้ก็จะเหลือแค่ ๒๔ ตัว คือ က, ခ, ဂ, င, စ, ဆ, ဇ, ည, တ, ထ, ဒ, န, ပ, ဖ, ဗ, ဘ, မ, ယ, ရ, လ, ဝ, သ, ဟ, အ ซึ่งแทนเสียงต่างกันทั้งหมด ยกเว้น ဗ กับ ဘ เท่านั้นที่แทนเสียง "ด" เหมือนกัน ทั้งหมดจึงแทนเสียงพยัญชนะต่างกัน ๒๓ เสียง
นอกจากนี้ยังมีเสียงที่ได้จากการเอาอักษรมาประกอบกับสัญลักษณ์เพิ่มเติม คือ ျ , ြ , ှ
ปกติ ှ เมื่อใส่ไปแล้วจะทำให้อักษรนั้นกลายเป็นเสียงปล่อยลม ยกเว้นเวลาเติมให้ ရ กลายเป็น ရှ จะกลายเป็นเสียง sh ไป
ส่วน ျ และ ြ นั้นปกติจะทำให้เกิดเสียงควบ ย แต่ในกรณีที่ใช้กับ က, ခ, ဂ จะทำให้เกิดเสียงพยัญชนะใหม่แทน
| อักษร | ส่วนประกอบ | เสียงอ่าน | ทับศัพท์เป็น |
| ကျ | က + ျ | จ | จ |
| ကြ | က + ြ | ||
| ချ | ခ + ျ | ช | ช |
| ခြ | ခ + ြ | ||
| ဂျ | ဂ + ျ | /d͡ʑ/ คล้าย j ในภาษาญี่ปุ่น | จ |
| ဂြ | ဂ + ြ | ||
| ရှ | ရ + ှ | /ʃ/ คล้าย sh ในภาษาอังกฤษ | ช |
| ယှ | ယ + ှ | ||
| လျှ | လ + ျ + ှ | ||
| မှ | မ + ှ | "ม" แบบปล่อยลม | ม |
| နှ | န + ှ | "น" แบบปล่อยลม | น |
| ညှ | ည + ှ | "ญ" แบบปล่อยลม | ญ |
| ငှ | င + ှ | "ง" แบบปล่อยลม | ง |
| ဝှ | ဝ + ှ | "ว" แบบปล่อยลม | ว |
| လှ | လ + ှ | "ล" แบบปล่อยลม | ล |
| ငြ | င + ြ | "ญ" แบบภาษาลาว | ญ |
ทั้งหมดนี้ได้เสียงพยัญชนะต้นต่างกันเพิ่มอีก ๑๐ เสียง ยกเว้นแค่ ငြ = င + ြ ซึ่งประสมแล้วได้เสียง "ญ" ซึ่งซ้ำกับ ည
รวมทั้งหมดแล้วภาษาพม่ามีเสียงพยัญชนะต้น ๓๓ เสียง ถ้านับเสียงของ သ (/θ/ และ /ð/) แยกเป็น ๒ เสียงก็จะถือว่ามี ๓๔ เสียง
ต่อไปเป็นตารางสรุปโดยแบ่งตามเสียง พร้อมยกตัวอย่าง
| อักษร | IPA | ทับศัพท์ โรมัน |
ทับศัพท์ ไทย |
ตัวอย่าง |
| က | /k/ | k | ก | ကို = ko = โก |
| ခ | /kʰ/ | kh | ค | ခွန် = khun = คูน |
| ဂ ဃ က บางส่วน ခ บางส่วน |
/g/ | g | ก | ဂီတ = gita = กีตะ ဃကြီ = gagyi = กะจี |
| င | /ŋ/ | ng | ง | ငါး = ngar = งา |
| စ | /s/ | s | ซ | စိတ် = seit = เซะ |
| ဆ | /sʰ/ | hs | ซ | ဆိုင် = hsaing = ไซง์ |
| ဇ ဈ စ บางส่วน ဆ บางส่วน |
/z/ | z | ซ | ဇနီ = zani = ซะนี ဈာပန = zarpana = ซาปะนะ စေတီ = zedi = เซดี |
| ည ဉ ငြ |
/ɲ/ | ny | ญ | ညီမ = nyima = ญีมะ ဉာဏ် = nyan = ญาน ငြာ = nyar = ญา |
| ဋ တ |
/t/ | t | ต | ဋ = ta = ตะ တူ = tu = ตู |
| ဌ ထ |
/tʰ/ | ht | ท | ဌေး = hte = เท ထိုင် = htaing = ไทง์ |
| ဍ ဎ ဒ ဓ ဋ บางส่วน တ บางส่วน ဌ บางส่วน ထ บางส่วน |
/d/ | d | ด | ဍ = da = ดะ ဎ = da = ดะ ဒီ = di = ดี ဓား = dar = ดา စေတီ = zedi = เซดี |
| ဏ န |
/n/ | n | น | ခဏ = khana = คะนะ နှစ် = nit = นิ |
| ပ | /p/ | p | ป | ပူ = pu = ปู |
| ဖ ဘ บางส่วน |
/pʰ/ | hp | พ | ဖင် = hpin = พีน ဘုရား = hpayar = พะยา |
| ဗ ဘ ပ บางส่วน ဖ บางส่วน |
/b/ | b | บ | ဗီဇ = biza = บีซา ဘား = bar = บา |
| မ | /m/ | m | ม | မတ် = mat = มะ |
| ယ ရ |
/j/ | y | ย | ယို = yo = โย ရက် = yaet = แยะ |
| ရ บางส่วน | /r/ | r | ร | ရသ = ratha = ระธะ |
| လ ဠ |
/l/ | l | ล | လင် = lin = ลีน ဠ = la = ละ |
| ဝ | /w/ | w | ว | ဝါ = wa = วา |
| သ | /θ/ /ð/ |
th | ธ | သန်း = than = ธาน |
| ဟ | /h/ | h | ฮ | ဟုတ် = houk = โฮะ |
| အ | /ʔ/ | - | อ | အင်း = in = อีน |
| ကျ ကြ |
/t͡ɕ/ | ky | จ | ကျဲ = kyae = แจ ကြက် = kyaet = แจะ |
| ချ ခြ |
/t͡ɕʰ/ | ch | ช | ချေ = che = เช ခြင် = chin = ชีน |
| ဂျ ဂြ |
/d͡ʑ/ | gy | จ | ဂျူး = gyu = จู ဂြိုဟ် = gyo = โจ |
| ရှ လျှ |
/ʃ/ | sh | ช | ရှင် = shin = ชีน လျှာ = shar = ชา |
| ငှ | /ŋ̊/ | hng | ง | ငှက် = hnget = แงะ |
| ညှ ငြှ |
/ɲ̥/ | hny | ญ | ညှပ် = hnyat = ญะ ငှက် = hnyaet = แญะ |
| နှ | /n̥/ | hn | น | နှမ်း = hnan = นาน |
| မှ | /m̥/ | hm | ม | မှန် = hman = มาน |
| လှ | /l̥/ | hl | ล | လှေ = hle = เล |
| ဝှ | /ʍ/ | hw | ว | ဝှက် = hwaet = แวะ |
นอกจากนี้ยังมีพยัญชนะเสียงควบที่ควบกับ ว หรือ ย
เสียงควบ ย เกิดจากการเติม ျ หรือ ြ ส่วนเสียงควบ ว เกิดจากการเติม ွ
เพียงแต่มีข้อยกเว้นคืออักษร က, ခ, ဂ เมื่อเติม ျ หรือ ြ จะไม่ได้กลายเป็นเสียงควบ แต่กลายเป็นเสียงพยัญชนะอีกเสียงไปแทน ดังที่อธิบายไปก่อนหน้านี้
นอกจากนี้ င เมื่อเติม ြ ก็ไม่ได้กลายเป็นเสียงควบเช่นกัน แต่กลายเป็นเสียงเหมือน ည (ญ)
เวลาเขียนให้เขียนพยัญชนะ ๒ ตัวต่อกัน แต่กรณีที่ใช้กับสระที่วางด้านหน้า เช่น สระเอ สระแอ สระโอ ให้เอาอักษรตัวแรกแยกไว้ฝั่งซ้าย
สำหรับกรณีที่คำควบ ย ประสมกับสระอาให้เขียนเป็นสระเอียแทน เช่น ဖျံ (hpyan) เป็น "เพียน" ไม่ใช่ "พยาน" นอกนั้นให้เขียนควบ ย ตามปกติ
ตารางแสดงเสียงพยัญชนะต้นที่เป็นเสียงควบ
| อักษร | IPA | ทับศัพท์ โรมัน |
ทับศัพท์ ไทย |
ตัวอย่าง |
| ပျ = ပ + ျ ပြ = ပ + ြ |
/pj/ | py | ปย | ပျပျ = pyapya = เปียะเปียะ ပြီ = pyi = ปยี |
| ဖျ = ဖ + ျ ဖြ = ဖ + ြ |
/pʰj/ | hpy | พย | ဖျံ = hpyan = เพียน ဖြေ = hpyi = พยี |
| ဗျ = ဗ + ျ ဗြ = ဗ + ြ ဗြိ = ဗ + ြ + ိ |
/bj/ | by | บย | ဗျစ် = byit = บยิ ဗြဟ္မာ = byama = เบียมา ဗြိစ္ဆာ = byeit-hsa = บเยะซา |
| မျ = မ + ျ မြ = မ + ြ |
/mj/ | my | มย | မျိုး = myo = มโย မြင် = myin = มยีน |
| လျ =လ + ျ | /lj/ | ly | ลย | လျက် = lyaet = ลแยะ လျောင်း = lyaung = ลยอง |
| မျှ = မ + ျ + ှ မြှ = မ + ြ + ှ |
/m̥j/ | hmy | มย | မျှင် = hmyin = มยีน မြှား = hmya = มยา |
| ကွ = က + ွ | /kw/ | kw | กว | ကွင်း = kwin = กวีน |
| ခွ = ခ + ွ | /kʰw/ | khw | คว | ခွေး = khwe = คเว |
| ဂွ = ဂ + ွ | /gw/ | gw | กว | ဂွေး = gwe = กเว |
| ငွ = င + ွ | /ŋw/ | ngw | งว | ငွေ = ngwe = งเว |
| စွ = + ွ | /sw/ | sw | ซว | စွင့် = swin = ซวีน |
| ဆွ = + ွ | /sʰw/ | hsw | ซว | ဆွဲ = hswae = ซแว |
| တွ = တ + ွ | /tw/ | tw | ตว | တွင် = twin = ตวีน |
| ထွ = ထ + ွ | /tʰh/ | htw | ทว | ထွေ = htwe = ทเว |
| ဒွ = ဒ + ွ | /dw/ | dw | ดว | ဒွိလိင် = dwilein = ดวีเลน |
| နွ = န + ွ | /nw/ | nw | นว | နွား = nwar = นวา |
| ပွ = ပ + ွ | /pw/ | pw | ปว | ပွေး = pwe = ปเว |
| ဖွ = ဖ + ွ | /pʰw/ | hpw | พว | ဖွင့် = pwint = พวิน |
| ဗွ = ဗ + ွ ဘွ = ဘ + ွ |
/bw/ | bw | บว | ဘွဲ့ = bwae = บแว |
| မွ = မွ + ွ | /mw/ | mw | มว | မွေး = mwe = มเว |
| ယွ = ယ + ွ ရွ = ရ + ွ |
/jw/ | yw | ยว | ရွေး = ywe = ยเว |
| လွ = လ | /lw/ | lw | ลว | လွယ် = lyae = ลแว |
| သွ = သွ | /θw/ | thw | ธว | သွာ = thwa = ธวา |
| ကျွ = က + ျ + ွ ကြွ =က + ြ + ွ |
/t͡ɕw/ | kyw | จว | ကျွဲ = kywe = จเว ကြွက် = kywaet = จแวะ |
| ချွ = ခ + ျ + ွ ခြွ =ခ + ြ + ွ |
/t͡ɕʰw/ | chw | ชว | ခြွင်း = shwin = ชวีน ချွေးမ = shwema = ชเวมะ |
| ရွှ = ရ + ွ + ှ | /ʃw/ | shw | ชว | ရွှဲ = shwae = ชแว |
| နွှ = န + ွ + ှ | /n̥jw/ | hnw | นว | နွှေး = hnwe = นเว |
| မွှ = မ + ွ + ှ | /m̥jw/ | hmw | มว | မွှေး = hmwe = มเว |
| လွှ = လ + ွ + ှ | /l̥w/ | hlw | ลว | လွှ = hlwa = ลวา |
สระและตัวสะกด
พยัญชนะต้นเมื่ออยู่โดดๆจะออกเสียงเป็นสระอะ (ə) แต่เมื่อมีสระมาต่อก็จะออกเสียงตามสระนั้น
สระในภาษาพม่าอาจแบ่งได้เป็น ๓ กลุ่มใหญ่คือ
- สระเดี่ยว
- สระ + ตัวสะกด
- สระ + เสียงกักเส้นเสียง (คำตาย)
สระที่ตามด้วยตัวสะกดหรือเสียงกักเส้นเสียงอาจเป็นสระเดี่ยวหรือสระควบสองเสียงก็ได้ แต่ไม่มีสระควบสองเสียงอยู่โดดๆ
โดยพื้นฐานแล้วภาษาพม่ามีสระเดี่ยวทั้งหมด ๗ สระ โดยแต่ละสระยังแบ่งเป็น ๓ วรรณยุกต์ซึ่งเขียนต่างกัน เพียงแต่ในระบบทับศัพท์นี้จะไม่สนใจวรรณยุกต์ที่แตกต่างกัน ดังนั้นคำที่สระเหมือนกันแต่วรรณยุกต์ต่างกันก็อาจทับศัพท์เหมือนกัน
เพียงแต่เมื่อต้องการเขียนให้แยกความแตกต่าง อาจทำได้โดยใส่เครื่องหมาย ~ ˋ ˊ ลงไปด้านขวา เพื่อแสดงเสียง แทนที่จะใช้วรรณยุกต์ในภาษาไทย เนื่องจากวรรณยุกต์ในภาษาพม่านี้เทียบเคียงกับในภาษาไทยได้ยาก
ตารางแสดงสระเดี่ยวและวรรณยุกต์ทั้งหมด
| อักษร | ส่วนประกอบ | รวมกับพยัญชนะ | IPA | ทับศัพท์ โรมัน |
ทับศัพท์ ไทย |
| - | အ | /a̰/, /ə/ | a | อะ~ | |
| ာ / ါ | အာ | /à/ | ar | อาˋ | |
| ား / ါး | ာ / ါ + း | အား | /á/ | ar | อาˊ |
| ိ | အိ | /ḭ/ | i | อี~ | |
| ီ | အီ | /ì/ | i | อีˋ | |
| ီး | ီ + း | အီး | /í/ | i | อีˊ |
| ု | အု | /ṵ/ | u | อู~ | |
| ူ | အူ | /ù/ | u | อูˋ | |
| ူး | ူ + း | အူး | /ú/ | u | อูˊ |
| ေ့ | ေ + ့ | အေ့ | /ḛ/ | e | เอ~ |
| ေ | အေ | /è/ | e | เอˋ | |
| ေး | ေ + း | အေး | /é/ | e | เอˊ |
| ဲ့ | ဲ + ့ | အဲ့ | /ɛ̰/ | ae | แอ~ |
| ယ် | ယ + ် | အယ် | /ɛ̀/ | ae | แอˋ |
| ဲ | အဲ | /ɛ́/ | ae | แอˊ | |
| ို့ | ိ + ု + ့ | အို့ | /o̰/ | o | โอ~ |
| ို | ိ + ု | အို | /ò/ | o | โอˋ |
| ိုး | ိ + ု + း | အိုး | /ó/ | o | โอˊ |
| ော့ / ေါ့ | ေ + ာ / ါ + ့ | အော့ | /ɔ̰/ | aw | ออ~ |
| ော် / ေါ် | ေ + ာ / ါ + ် | အော် | /ɔ̀/ | aw | ออˋ |
| ော / ေါ | ေ + ာ / ါ | အော | /ɔ́/ | aw | ออˊ |
สำหรับอักษรสระ ါ นั้นมีไว้สำหรับใช้แทน ာ ในกรณีที่ใช้กับพยัญชนะ ဂ, ဝ, ခ, ပ, ဒ เพื่อไม่ให้สับสนกับอักษร က, တ, ဘ, ဟ, အ
นอกจากนี้แล้ว มีเสียง ည် ซึ่งเกิดจากการประกอบระหว่าง ည และ ၲ ซึ่งอาจกลายเป็นได้ทั้งเสียง อี เอ แอ ไม่แน่นอน แล้วแต่คำ
| อักษร | ส่วนประกอบ | IPA | ทับศัพท์ โรมัน |
ทับศัพท์ ไทย |
| ည့် | ည + ့ + ် | /ḭ/ | i | อิ~ |
| /ḛ/ | e | เอ~ | ||
| /ɛ̰/ | ae | แอ~ | ||
| ည် | ည + ် | /ì/ | i | อีˋ |
| /è/ | e | เอˋ | ||
| /ɛ̀/ | ae | แอˋ | ||
| ည်း | ည + ် + း | /í/ | i | อีˊ |
| /é/ | e | เอˊ | ||
| /ɛ́/ | ae | แอˊ |
และยังมีอักษรส่วนหนึ่งที่เป็นพยัญชนะ "อ" + สระ ในตัว คือเป็นสระที่ไม่ต้องใช้ร่วมกับพยัญชนะต้น
| อักษร | ส่วน ประกอบ |
IPA | ทับศัพท์ โรมัน |
ทับศัพท์ ไทย |
| ဣ | /ḭ/ | i | อี~ | |
| ဤ | /ì/ | i | อีˋ | |
| ဥ | /ṵ/ | u | อู~ | |
| ဦ | /ù/ | u | อูˋ | |
| ဦး | ဦ + း | /ú/ | u | อูˊ |
| ဧ | /ɛ̀/ | ae | แอˋ | |
| ဧး | ဧ + း | /ɛ́/ | ae | แอˊ |
| ဪ | /ɔ̀/ | au | ออˋ | |
| ဩ | /ɔ́/ | au | ออˊ |
เมื่ออักษร င, န, မ, ဉ ไปประกอบกับ ် กลายเป็น င်, န်, မ်, ဉ် จะทำให้เกิดเสียงตัวสะกดที่เป็นเสียงกึ่ง "ง" กึ่ง "น" คล้ายในภาษาญี่ปุ่น ในการทับศัพท์อาจใช้ "ง" หรือ "น" แล้วแต่คำ แม้ว่าเสียงจะไม่ต่างกันก็ตาม
นอกจากนี้ก็มีเครื่องหมาย ံ ซึ่งก็ทำให้เกิดเสียงตัวสะกดได้เช่นเดียวกัน
เมื่อสระกับตัวสะกดมาผสมกันจะทำให้เกิดเสียงสระที่ตามด้วยตัวสะกด ซึ่งจะต่างไปจากสระเดิม แล้วแต่ว่าจับคู่กับตัวไหน
นอกจากนี้ ွ เมื่อไปประกอบกับตัวสะกดจะเกิดเป็นสระใหม่ แทนที่จะกลายเป็นเสียงควบ "ว" เหมือนกรณีไร้ตัวสะกด
โดยรวมแล้วรูปแบบของเสียงสระที่ตามด้วยตัวสะกดมีดังนี้
| อักษร | ส่วนประกอบ | เมื่อใส่ พยัญชนะต้น |
IPA | ทับศัพท์ โรมัน |
ทับศัพท์ ไทย |
| န့် | န + ့ + ် | အန့် | /a̰ɴ/ | ant | อัน~ |
| မ့် | မ + ့ + ် | အမ့် | |||
| ံ့ | ံ + ့ | အံ့ | |||
| န် | န + ် | အန် | /àɴ/ | an | อานˋ |
| မ် | မ + ် | အမ် | |||
| ံ | အံ | ||||
| န်း | န + ် + း | အန်း | /áɴ/ | an | อานˊ |
| မ်း | မ + ် + း | အမ်း | |||
| ံး | ံ + း | အံး | |||
| င့် | င + ့ + ် | အင့် | /ɪ̰ɴ/ | int | อิน~ |
| ဉ့် | ဉ + ့ + ် | အဉ့် | |||
| င် | င + ် | အင် | /ɪ̀ɴ/ | in | อีนˋ |
| ဉ် | ဉ + ် | အဉ် | |||
| င်း | င + ် + း | အင်း | /ɪ́ɴ/ | in | อีนˊ |
| ဉ်း | ဉ + ် + း | အဉ်း | |||
| ိန့် | ိ + န + ့ + ် | အိန့် | /ḛɪɴ/ | ein | เอน~ |
| ိမ့် | ိ + မ + ့ + ် | အိမ့် | |||
| ိန် | ိ + န + ် | အိန် | /èɪɴ/ | ein | เอนˋ |
| ိမ် | ိ + မ + ် | အိမ် | |||
| ိန်း | ိ + န + ် + း | အိန်း | /éɪɴ/ | ein | เอนˊ |
| ိမ်း | ိ + မ + ် + း | အိမ်း | |||
| ုန့် | ု + န + ့ + ် | အုန့် | /o̰ʊɴ/ | ount | โอะน์~ |
| ုမ့် | ု + မ + ့ + ် | အုမ့် | |||
| ုံ့ | ု + ံ + ့ | အုံ့ | |||
| ုန် | ု + န + ် | အုန် | /òʊɴ/ | oun | โอนˋ |
| ုမ် | ု + မ + ် | အုမ် | |||
| ုံ | ု + ံ | အုံ | |||
| ုန်း | ု + န + ် + း | အုန်း | /óʊɴ/ | oun | โอนˊ |
| ုမ်း | ု + မ + ် + း | အုမ်း | |||
| ုံး | ု + ံ + း | အုံး | |||
| ိုင့် | ိ + ု + င + ့ + ် | အိုင့် | /a̰ɪɴ/ | aing | ไอง์~ |
| ိုင် | ိ + ု + င + ် | အိုင် | /àɪɴ/ | aing | ไอง์ˋ |
| ိုင်း | ိ + ု + င + ် + း | အိုင်း | /áɪɴ/ | aing | ไอง์ˊ |
| ောင့် | ေ + ာ + င + ့ + ် | အောင့် | /àʊɴ/ | aung | ออง~ |
| ောင် | ေ + ာ + င + ် | အောင် | /a̰ʊɴ/ | aung | อองˋ |
| ောင်း | ေ + ာ + င + ် + း | အောင်း | /áʊɴ/ | aung | อองˊ |
| ွန့် | ွ + န + ့ + ် | အွန့် | /ʊ̰ɴ/ | unt | อุน~ |
| ွမ့် | ွ + မ + ့ + ် | အွမ့် | |||
| ွန် | ွ + န + ် | အွန် | /ʊ̀ɴ/ | un | อูนˋ |
| ွမ် | ွ + မ+ ် | အွမ် | |||
| ွန်း | ွ + န + ် + း | အွန်း | /ʊ́ɴ/ | un | อูนˊ |
| ွမ်း | ွ + မ + ် + း | အွမ်း |
อนึ่ง ဉ် ในที่นี้ไม่ใช่อักษร ဥ (อุ) แต่เป็น ဉ (ญ) ที่ประกอบกับ ် แล้วหางหดสั้นลง แม้จะคล้ายกันแต่ถือเป็นอักษรคนละตัว
เมื่ออักษร က, စ, တ, ပ ไปประกอบกับ ် กลายเป็น က်, စ်, တ်, ပ် จะทำให้เกิดเสียงกักเส้นเสียงขึ้นที่ท้ายพยางค์ โดยกรณีนี้จะไม่มีการแบ่งวรรณยุกต์ มีเพียงวรรณยุกต์เดียว ซึ่งแยกต่างหากจาก ๓ วรรณยุกต์ในกรณีเสียงเปิด
| อักษร | ส่วนประกอบ | เมื่อใส่ พยัญชนะต้น |
IPA | ทับศัพท์ โรมัน |
ทับศัพท์ ไทย |
| တ် | တ + ် | အတ် | /aʔ/ | at | อะ |
| ပ် | ပ + ် | အပ် | |||
| က် | က + ် | အက် | /ɛʔ/ | aet | แอะ |
| စ် | စ + ် | အစ် | /ɪʔ/ | it | อิ |
| ိတ် | ိ + တ + ် | အိတ် | /eɪʔ/ | eit | เอะ |
| ိပ် | ိ + ပ + ် | အိပ် | |||
| ုတ် | ု + တ + ် | အုတ် | /oʊʔ/ | out | โอะ |
| ုပ် | ု + ပ + ် | အုပ် | |||
| ိုက် | ိ + ု + က + ် | အိုက် | /aɪʔ/ | aik | ไอ |
| ောက် | ေ + ာ + က + ် | အောက် | /aʊʔ/ | auk | เอาะ |
| ွတ် | ွ + တ + ် | အွတ် | /ʊʔ/ | ut | อุ |
| ွပ် | ွ + ပ + ် | အွပ် |
ต่อไปสรุปรูปสระและตัวสะกดทั้งหมดโดยแบ่งตามเสียงอ่าน พร้อมยกตัวอย่าง
| อักษร | IPA | ทับศัพท์ โรมัน |
ทับศัพท์ ไทย |
ตัวอย่าง |
| - | /a̰/, /ə/ | a | อะ~ | က = ka = กะ~ |
| ာ / ါ | /à/ | ar | อาˋ | ကာ = kar = กาˋ ခါ = khar = คาˋ |
| ား / ါး | /á/ | ar | อาˊ | ကြား = kyar = จาˊ ခါး = khar = คาˊ |
| န့် | /a̰ɴ/ | ant | อัน~ | လန့် = lant = ลัน~ |
| န် | /àɴ/ | an | อานˋ | ကန် = kan = กานˋ |
| န်း မ်း |
/áɴ/ | an | อานˊ | ပန်း = pan = ปานˊ |
| တ် ပ် |
/aʔ/ | at | อะ | နတ် = nat = นะ စပ် = sat = ซะ |
| ဲ့ | /ɛ̰/ | ae | แอ~ | မှဲ့ = mae = แม~ |
| ဲ | /ɛ́/ | ae | แอˊ | ခဲ = khae = แคˊ |
| ယ် | /ɛ̀/ | ae | แอˋ | ဝယ် = wae = แวˋ |
| က် | /ɛʔ/ | aet | แอะ | လက် = laet = และ |
| ိုင် | /àɪɴ/ | aing | ไอง์ˋ | ကြိုင် = kyaing = ไจง์ˋ |
| ိုက် | /aɪʔ/ | aik | ไอ | ကျိုက်ထို = kyaikhto = ไจโทˋ |
| ော် / ေါ် | /ɔ̀/ | aw | ออˋ | ကျော် = kyaw = จอˋ ခေါ် = khaw = คอˋ |
| ောင် / ေါင် | /àʊɴ/ | aung | อองˋ | မောင် = maung = มองˋ ပေါင် = paung = ปองˋ |
| ောက် | /aʊʔ/ | auk | เอาะ | ကျောက် = kyauk = เจาะ |
| ေ့ | /ḛ/ | e | เอ~ | စနေနေ့ = senene = ซะ~เนˋเน~ |
| ေ ဧ |
/è/ | e | เอˋ | ကေ = ke = เกˋ ဧပြီ = ebyi = เอˋบยีˋ |
| ေး | /é/ | e | เอˊ | ကြေး = ke = เจˊ |
| ိန့် ိမ့် |
/ḛɪɴ/ | ein | เอน~ | အမိန့် = amein = อะ~เมน~ အငြိမ့် = anyein = อะ~เญน~ |
| ိန် ိမ် |
/èɪɴ/ | ein | เอนˋ | စိန် = sein = เซนˋ အိမ်သူ = einthu = เอนˋธู |
| ိန် ိမ်း |
/éɪɴ/ | ein | เอนˊ | သိန်း = thein = เธนˊ စိမ်း = sein = เซนˊ |
| ိတ် ိပ် |
/eɪʔ/ | eit | เอะ | အိတ် = eit = เอะ အိပ် = eit = เอะ |
| ိ | /ḭ/ | i | อิ~ | သိ = thi = ธิ~ |
| ီ | /ì/ | i | อีˋ | နာရီ = naryi = นายีˋ |
| ီး | /í/ | i | อีˊ | သီးပင် = thibin = ธีˊบีนˊ |
| င့် | /ɪ̰ɴ/ | int | อิน~ | မြင့် = myint = มยิน~ |
| င် | /ɪ̀ɴ/ | in | อีนˋ | ခင် = khin = คีนˋ |
| င်း | /ɪ́ɴ/ | in | อีนˊ | ဟင်းခါး = hingar = ฮีนˊกาˊ |
| စ် | /ɪʔ/ | it | อิ | ချစ် =chit = ชิ |
| ို | /ò/ | o | โอˋ | စို = so = โซˋ |
| ိုး | /ó/ | o | โอˊ | ကိုး = ko = โกˊ |
| ုန့် ုံ့ |
/o̰ʊɴ/ | ount | โอะน์~ | မုန့် = mount = โมะน์ ချုံ့ = chount = โชะน์ |
| ုန် ုံ |
/òʊɴ/ | oun | โอนˋ | ကုန် = koun = โกนˋ ခုံရှည် = khounshe = โคนˋเชˋ |
| ုန်း ုံး |
/óʊɴ/ | oun | โอนˊ | စုန်း = soun = โซนˊ |
| ုတ် ုပ် ဥက် ဥစ် |
/oʊʔ/ | out | โอะ | ခုတ် = khout = โคะ သုပ် = thout = โธะ ဦးဥတ္တမ = u out-ta-ma = อูˊโอะตะ~มะ~ ဥစ္စာ = outsa = โอะซาˋ |
| ု | /ṵ/ | u | อุ~ | စု = su = ซุ~ |
| ူး ဦး |
/ú/ | u | อูˊ | ကူး = ku = กูˊ ဦး = u = อูˊ |
| ွန့် ွံ့ |
/ʊ̰ɴ/ | unt | อุน~ | စွန့် = sunt = ซุน~ |
| ွန် ွံ |
/ʊ̀ɴ/ | un | อูนˋ | စွန် = sun = ซูนˋ ခွံ = khun = คูนˋ |
| ွန်း | /ʊ́ɴ/ | un | อูนˊ | ဇွန်း = zun = ซูนˊ |
| ွတ် | /ʊʔ/ | ut | อุ | လွတ်လပ် = lutlat = ลุละ |
ตัวอย่าง
ตัวเลข
| เลขฮินดู- อารบิก |
เลขพม่า | สะกด | IPA | ทับศัพท์ โรมัน |
ทับศัพท์ ไทย |
| 0 | ၀ | သုည | /θòʊɴɲa̰/ | thounnya | โธนˋญะ~ |
| 1 | ၁ | တစ် | /tɪʔ/ | tit | ติ |
| 2 | ၂ | နှစ် | /n̥ɪʔ/ | hnit | นิ |
| 3 | ၃ | သုံး | /θóʊɴ/ | thoun | โธนˊ |
| 4 | ၄ | လေး | /lé/ | le | เลˊ |
| 5 | ၅ | ငါး | /ŋá/ | nyar | ญาˊ |
| 6 | ၆ | ခြောက် | /t͡ɕʰaʊʔ/ | chauk | เชาะ |
| 7 | ၇ | ခုနစ် | /kʰʊ̀ɴ n̥ɪʔ/ | khun hnit | คูนˋนิ |
| 8 | ၈ | ရှစ် | /ʃɪʔ/ | shit | ชิ |
| 9 | ၉ | ကိုး | /kó/ | ko | โกˊ |
| 10 | ၁၀ | ဆယ် | /sʰɛ̀/ | hsae | แซˋ |
| 100 | ၁၀၀ | ရာ | /jà/ | yar | ยาˋ |
| 1,000 | ၁၀၀၀ | ထောင် | /tʰàʊɴ/ | htaung | ทองˋ |
| 10,000 | ၁၀၀၀၀ | သောင်း | /θáʊɴ/ | thaung | ธองˊ |
| 100,000 | ၁၀၀၀၀၀ | သိန်း | /θéɪɴ/ | thein | เธนˊ |
| 1,000,000 | ၁၀၀၀၀၀၀ | သန်း | /θáɴ/ | than | ธานˊ |
| 10,000,000 | ၁၀၀၀၀၀၀၀ | ကုဋေ | /ɡədè/ | gade | กะ~เดˋ |
ชื่อเขตการปกครองในพม่า
(ชื่อภาษาไทยในที่นี้หมายถึงชื่อที่เรียกกันมาแต่ก่อนจนคุ้นเคยแล้วจึงไม่ได้เรียกตามหลักเกณฑ์การทับศัพท์)
| อักษรพม่า | IPA | ทับศัพท์โรมัน | ทับศัพท์ไทย | ชื่อภาษาไทย | ชื่อภาษาอังกฤษ |
| ကချင | /kət͡ɕʰɪ̀ɴ/ | kachin | กะชีน | Kachin | |
| ကယား | /kəjá/ | kayar | กะยา | Kayah | |
| ကရင် | /kəjɪ̀ɴ/ | kajin | กะยีน | กะเหรี่ยง | Kayin |
| ချင်း | /t͡ɕʰɪ́ɴ/ | chin | ชีน | Chin | |
| စစ်ကိုင်း | /zəɡáɪɴ/ | zagaing | ซะไกง์ | Sagaing | |
| တနင်္သာရီ | /tənɪ́ɴθàjì/ | taninthayi | ตะนีนธายี | ตะนาวศรี | Tanintharyi |
| နေပြည်တော် | /nèpjìdɔ̀/ | nepyidaw | เนปยีดอ | Naypyidaw | |
| ပဲခူး | /bəɡó/ | bago | บะโก | พะโค | Bago |
| မကွေး | /məɡwé/ | magwe | มะกเว | Magway | |
| မန္တလေး | /màɴdəlé/ | mandale | มานดะเล | มัณฑะเลย์ | Mandalay |
| မွန် | /mʊ̀ɴ/ | mun | มูน | มอญ | Mon |
| ရခိုင | /ɹəkʰàɪɴ/ | rakhaing | ระไคง์ | ยะไข่ | Rakhine |
| ရန်ကုန် | /jàɴɡòʊɴ/ | yangoun | ยานโกน | ย่างกุ้ง | Yangon |
| ရှမ်း | /ʃáɴ/ | shan | ชาน | Shan | |
| ဧရာဝတီ | /ʔèjàwədì/ | eyarwadi | เอยาวะดี | อิรวดี | Ayeyarwady |