ต่อจาก
บทที่ ๑๐หลังจากที่ได้แนะนำการผันคำนามรูปกรรมตรงไปแล้ว ในบทนี้จะมาพูดถึงการผันอีกรูปที่ใช้บ่อย นั่นคือรูปแสดงความเป็นเจ้าของ ซึ่งต่อไปจะขอเรียกสั้นๆว่า "รูปเจ้าของ"
การผันคำนามรูปเจ้าของเริ่มจากมาดูวิธีการผันกันก่อนเลย
หลักโดยทั่วไปแล้วก็คือ ถ้าเป็นคำที่ลงท้ายด้วยสระประสมหรือ ий ให้เติม н
| |
รูปประธาน |
รูปเจ้าของ |
| ทะเล |
далай |
далайн |
| โลก |
дэлхий |
дэлхийн |
| กฎ |
зүй |
зүйн |
ถ้าเป็นคำที่ลงท้ายด้วย н ให้เติม ий ถ้าเป็นคำสระหน้า และเติม ы ถ้าเป็นคำสระหลัง
| |
รูปประธาน |
รูปเจ้าของ |
| ลูกสาว |
охин |
охины |
| นักเรียน |
оюутан |
оюутны |
| สงคราม |
дайн |
дайны |
ถ้าเป็นคำที่ลงท้ายด้วยพยัญชนะตัวเดียวที่ไม่ใช่ н ให้เติม ын หรือ ийн โดยจะเติมอันไหนให้ดูสระและตัวที่ลงท้าย ตามเงื่อนไขในตารางนี้
| |
ลงท้ายด้วย ж, ч, ш, г, к, и, ь |
อื่นๆ |
| คำสระหลัง |
ийн |
ын |
| คำสระหน้า |
ийн |
ตัวอย่าง
| |
รูปประธาน |
รูปเจ้าของ |
| ประเทศ |
улс |
улсын |
| กระเป๋า |
цүнх |
цүнхийн |
| พรุ่งนี้ |
маргааш |
маргаашийн |
| หนังสือ |
ном |
номын |
| คำถาม |
асуулт |
асуултын |
แต่ถ้าเป็นคำสองพยางค์ที่พยางค์ท้ายเป็นสระเสียงสั้นและลงท้ายด้วยพยัญชนะตัวเดียวก็ให้ตัดสระที่พยางค์ท้ายออกไปด้วย
| |
รูปประธาน |
รูปเจ้าของ |
| วัน |
өдөр |
өдрийн |
| พื้นดิน |
газар |
газрын |
ถ้าลงท้ายด้วยสระเสียงสั้นหรือ ь ก็ให้ตัดตัวลงท้ายนั้นทิ้งไปแล้วเติม ийн หรือ ын
| |
รูปประธาน |
รูปเจ้าของ |
| กำแพง |
хана |
ханын |
| ชั้นปี |
анги |
ангийн |
| โรงเรียน |
сургууль |
сургуулийн |
ถ้าลงท้ายด้วยสระเสียงยาวนอกจาก ий แล้วก็ให้เติม гийн
| |
รูปประธาน |
รูปเจ้าของ |
| ต่อไป |
дараа |
дараагийн |
| น้อง |
дүү |
дүүгийн |
| ย่า, ยาย |
эмээ |
эмээгийн |
ข้อยกเว้น พวกคำที่มีรูปซ่อน н หรือ г ไว้ในภาษามองโกลนั้นเวลาผันจะมีเรื่องยุ่งยากเพิ่มอีกอย่างตรงที่ว่าบางคำเวลาผันจะต้องเปลี่ยนเป็นอีกรูปหนึ่ง คือจะมีรูปซ่อนที่ н โผล่เพิ่มเข้ามาตรงท้าย ต่อไปนี้จะเรียกว่า "คำที่มีรูป н ซ่อนไว้"
ในกรณีแบบนี้เวลาที่จะผันให้ใส่ н ไปก่อนแล้วก็ให้ผันเหมือนกรณีที่ลงท้ายด้วย н
| |
รูปประธาน |
เติม н |
รูปเจ้าของ |
| น้ำ |
ус |
усан |
усны |
| โต๊ะ |
ширээ |
ширээн |
ширээний |
| ม้า |
морь |
морин |
морины |
| รถเมล์ |
автобус |
автобусан |
автобусны |
| แท็กซี |
такси |
таксин |
таксины |
| นม |
сүү |
сүүн |
сүүний |
นอกจากนี้ก็มีบางคำที่ซ่อน г ไว้ แบบนั้นก็ให้เติม г เข้ามาก่อนแล้วจึงผันในแบบที่ลงท้ายด้วย г คือเติม ийн หรือ ын
| |
รูปประธาน |
เติม г |
รูปเจ้าของ |
| ตึก |
байшин |
байшинг |
байшингийн |
| ยุ้งฉาง, คลัง |
сан |
санг |
сангийн |
พวกคำที่ซ่อน н หรือ г ไว้นั้นไม่ว่าจะเวลาผันรูปไหนก็ตามก็มักจะต้องเติม н หรือ г ก่อนผัน เพียงแต่ก็ไม่ใช่ทุกครั้ง บางคำก็โผล่เฉพาะเวลาผันบางรูป จึงยังต้องจำแยกเป็นพิเศษไปอีก
การใช้คำนามที่ผันเป็นรูปเจ้าของหลังจากที่ได้เรียนรู้ว่าผันอย่างไรแล้ว ต่อไปก็จะเป็นการเอารูปที่ผันเสร็จแล้วนั้นมาใช้งานในประโยค
วิธีการใช้คำนามรูปเจ้าของมีอยู่หลากหลายดังต่อไปนี้
⇨ แสดงว่าเป็นของที่มีอยู่
| аавын ном = หนังสือของพ่อ |
| төрийн өмч = สินทรัพย์ของชาติ |
| ꡐ аав = พ่อ |
ꡐ төр = ชาติ |
ꡐ өмч = สินทรัพย์ |
⇨ ใช้บอกว่าอยู่ในสังกัด
| их сургуулийн багш = ครูมหาวิทยาลัย |
| эмнэлгийн байшин = สิ่งก่อสร้างของโรงพยาบาล |
| ꡐ их сургууль = มหาวิทยาลัย |
ꡐ эмнэлэг = โรงพยาบาล |
⇨ ใช้บอกว่าเป็นส่วนประกอบหนึ่งในนั้น
| гарын хуруу = นิ้วมือ |
| ꡐ гар = มือ |
ꡐ хуруу = นิ้ว |
| номын хуудас = หน้าหนังสือ |
| ꡐ ном = หนังสือ |
ꡐ хуудас = แผ่น |
⇨ ใช้บอกเวลา
| маргаашийн онгоц = เครื่องบินพรุ่งนี้ |
| ꡐ маргааш = พรุ่งนี้ |
ꡐ онгоц = เครื่องบิน |
| өчигдрийн дугаар = หมายเลขเมื่อวาน |
| ꡐ өчигдөр = เมื่อวาน |
дугаар = หมายเลข |
⇨ ใช้บอกสถานที่
| цөлийн зэрэглээ = ปรากฏการณ์มิราจในทะเลทราย |
| ꡐ цөл = ทะเลทราย |
ꡐ зэрэглээ = ปรากฏการณ์มิราจ |
| замын ногоо = หญ้าบนถนน |
| ꡐ зам = ถนน, เส้นทาง |
ꡐ ногоо = ผัก, หญ้า |
⇨ ใช้บอกวัตถุดิบในการทำ
| талхны гурил = แป้งขนมปัง |
| ꡐ талх = ขนมปัง |
ꡐ гурил = แป้ง |
⇨ ใช้บอกว่าเกี่ยวข้องกับอะไร
| хэл зүйн тайлбар = คำอธิบายไวยากรณ์ |
| ꡐ зүй = กฎ |
ꡐ тайлбар = คำอธิบาย |
⇨ ใช้บอกระยะเวลาที่ต้องใช้
| хоёр өдрийн зам = เส้นทางนาน ๒ วัน |
| гурван сарын ажил = งานทำสามเดือน |
| ꡐ өдөр = วัน |
ꡐ сар = เดือน |
⇨ ใช้บอกที่ใส่
| шилний сав = กล่องใส่แว่นตา |
| ꡐ шил = แก้ว (нүдний шил =แว่นตา) |
ꡐ сав = ของสำหรับบรรจุ |
⇨ ใช้บอกผู้ก่อตั้ง
| улсын их сургууль = มหาวิทยาลัยแห่งชาติ |
⇨ ใช้บอกชื่อ
| алтайн нуруу = เทือกเขาอัลไต |
| ꡐ алтай = อัลไต (ชื่อเทือกเขา) |
ꡐ нуруу = อัลไต เทือกเขา |
⇨ ใช้บอกเป้าหมาย
| сүүний худалдагч = คนขายนม |
| ꡐ худалдагч = คนขาย |
⇨ ใช้บอกผู้คิด
| лениний сургаал = คำสอนของเลนิน |
| ꡐ ленин = เลนิน (ชื่อคนรัสเซีย) |
ꡐ сургаал = คำสอน |
คำนามบางส่วนที่มีการผันแบบพิเศษพวกคำสรรพนามมักจะมีการเปลี่ยนรากเป็นอย่างอื่นก่อนที่จะผัน จึงต้องจำเป็นพิเศษ
| |
รูปประธาน |
รากที่ใช้ผัน |
รูปเจ้าของ |
| ฉัน |
би |
мин |
миний |
| - |
манай |
| พวกเรา |
бид |
| бидэн |
бидий |
| คุณ |
та |
тан |
таны |
| - |
танай |
| เธอ |
чи |
чин |
чиний |
| นี่ |
энэ |
үүн |
үүний |
| энэн |
энэний |
| นั่น |
тэр |
түүн |
түүний |
| тэдэн |
тэдний |
| เหล่านี้ |
эд |
эдэн |
эдний |
| เหล่านั้น |
тэд |
тэдэн |
тэдний |
энэ กับ тэр มีใช้อยู่ ๒ แบบ ความหมายเหมือนกัน
สำหรับ бид = พวกเรา นั้นรูปเจ้าของมีอยู่ ๒ แบบคือ бидний กับ манай ซึ่งจะมีความหมายต่างกัน นั่นคือ
бидний จะรวมผู้ฟัง ส่วน
манай จะไม่รวมผู้ฟังด้วย
| бидний байр = ที่พักของพวกเรา (รวมผู้พูดและผู้ฟัง) |
| манай байр = ที่พักของพวกฉัน (ไม่รวมผู้ฟัง) |
| ꡐ байр = ที่พัก |
นอกจากนี้แล้ว манай นอกจากจะแสดงว่าไม่รวมผู้ฟังแล้ว ยังใช้แสดงว่าสิ่งที่พูดนั้นเป็นสมาชิกของครอบครัวหรือเน้นว่ามีความสำคัญใกล้ชิด กรณีนี้อาจหมายถึงของผู้พูดคนเดียวก็ได้
манай эхнэр
= ภรรยาของฉัน (เน้นว่าภรรยานั้นเป็นสมาชิกในครอบครัวของผู้พูด) |
манай монгол
= มองโกลของพวกเรา (เน้นว่ามองโกลนั้นมีความสำคัญสำหรับผู้พูด) |
| ꡐ эхнэр = ภรรยา |
ส่วน
та นั้นจะมี
таны กับ
танай ซึ่งความหมายจะต่างกันเล็กน้อย โดยการใช้ танай นั้นจะมีความหมายทำนองเดียวกันกับ манай แต่เป็นสำหรับฝ่ายผู้ฟัง
танай нөхөр
= สามีของคุณ (เน้นว่าสามีนั้นเป็นสมาชิกในครอบครัวของผู้ฟัง) |
танай байгууллага
= องค์กรของคุณ (เน้นว่าองค์กรนั้นเป็นของผู้ฟัง) |
| танай монгол = มองโกลของคุณ |
танай байр энэ үү?
= ที่พักของคุณคือนั่นใช่ไหม? |
| ꡐ нөхөр = สามี |
ꡐ байгууллага = องค์กร |
เมื่อนำมาวางขยายต่อกันไปคำนามที่ถูกขยายโดยคำนามที่ผันเป็นรูปเจ้าของก็เป็นคำนามอีกคำที่สามารถผันต่อไปได้ ซึ่งก็อาจจะผันเป็นรูปเจ้าของแล้วนำไปใช้ขยายคำด้านหลังต่อไปอีก
ดังนั้นรูปเจ้าของนี้อาจใช้ขยายต่อกันไปเรื่อยๆหลายต่อได้ โดยตัวที่ถูกขยายอยู่ก็ผันเพื่อไปขยายตัวถัดไปต่ออีก เช่น
миний машины аккумулятор
= แบตเตอรีรถยนต์ของฉัน |
| ꡐ машин = รถยนต์ |
ꡐ аккумулятор = แบตเตอรี |
энэ миний эгчийн дээл .
= นี่คือชุดมองโกลของพี่สาวของฉัน |
манай ээж хувийн эмнэлгийн сувилагч .
= แม่ของฉันเป็นนางพยาบาลโรงพยาบาลเอกชน |
| ꡐ эгч = พี่สาว |
ꡐ дээл = ชุดเดล (ชุดมองโกล) |
ꡐ хувь = ส่วน, ของส่วนตัว, เอกชน |
อ่านต่อ
บทที่ ๑๒