หลักการเขียนทับศัพท์ภาษาเขมร
เขียนเมื่อ 2022/04/15 19:41
แก้ไขล่าสุด 2022/07/18 16:15
ในบทความนี้จะเขียนอธิบายหลักการทับศัพท์คำภาษาเขมรมาเป็นภาษาไทย
การทับศัพท์ภาษาเขมรนั้นอาจทำได้โดยถอดตามรูป (ปริวรรต) หรือถอดตามเสียงอ่าน สำหรับที่จะอธิบายต่อไปนี้จะอธิบายการถอดตามเสียงอ่านเป็นหลัก โดยจะแสดงการถอดตามรูปเอาไว้ในวงเล็บเพื่อเปรียบเทียบด้วย
พยัญชนะ
ภาษาเขมรมีพยัญชนะที่ใช้อยู่ทั้งหมด ๓๓ ตัว ซึ่งสามารถจัดเรียงได้เป็นตารางตามรูปแบบของอักษรพราหมี (รายละเอียดอ่านที่นี่)
เราอาจเขียนเป็นตารางแสดงพยัญนะทั้งหมด ๓๓ ตัวของภาษาเขมรได้ดังนี้
อักษรไทยในวงเล็บจะแสดงตัวอักษรไทยที่เทียบเท่าตัวอักษรเขมรตัวนั้นๆ ซึ่งจะใช้ในเวลาเขียนทับศัพท์แบบถอดตามรูป แต่ไม่ได้แสดงเสียงอ่าน ส่วนเสียงอ่านจริงๆที่จะใช้ในการเขียนทับศัพท์แบบถอดเสียงจะแสดงไว้ด้านล่าง
พยัญชนะเขมรแบ่งเป็น ๒ กลุ่ม คือกลุ่มที่มีสระอออยู่ในตัว แสดงด้วยพื้นสีชมพูในตาราง กับอีกกลุ่มคือกลุ่มที่มีสระโออยู่ในตัว แสดงด้วยพื้นสีม่วง ในที่นี้จะเรียกพยัญชนะ ๒ กลุ่มนี้สั้นๆว่า "กลุ่มออ" กับ "กลุ่มโอ"
พยัญชนะ ๒ กลุ่มนี้นอกจากจะเสียงต่างกันเมื่ออยู่เดี่ยวๆแล้ว ก็ยังจะให้เสียงสระต่างกันไปเมื่อเขียนด้วยสระต่างๆกัน ซึ่งจะกล่าวถึงต่อไป
นอกจากในตารางนี้แล้วที่จริงภาษาเขมรยังมี ឝ (ศ) และ ឞ (ษ) อีก ซึ่งเป็นอักษรที่เลิกใช้แล้ว รวมหมดจริงๆเป็น ๓๕ ตัว แต่ในที่นี้จะไม่เขียนถึง จะเขียนถึงเฉพาะอักษร ๓๓ ตัวที่ใช้อยู่จริงเท่านั้น
อักษรตัวต่างๆนอกจากจะแสดงในรูปดังในตารางข้างต้นนี้แล้วยังอาจปรากฏเป็นตัวห้อยด้านล่างอักษรอื่นด้วย ซึ่งหน้าตาจะเปลี่ยนไป ต้องมาจำแยกอีกที
ตารางต่อไปนี้จะทำการสรุปอักษรทั้ง ๓๓ ตัวให้เห็นทั้งรูปธรรมดาและรูปที่แสดงเมื่อห้อย และแสดงตัวอย่างคำที่ใช้
พยัญชนะบางตัวอาจอ่านได้หลายเสียง เช่น ត (ต) อาจแทนได้ทั้งเสียง "ด" หรือ "ต" แต่ส่วนใหญ่จะแทนเสียง "ต" มากกว่า
ส่วน ប (ป) อาจแทนเสียง "บ" หรือ "ป" แต่มักจะเป็น "บ" มากกว่า
นอกจากนี้ก็ยังมีข้อยกเว้นที่พบได้อีกมาก ทำให้การอ่านไม่เป็นไปตามรูปที่เขียน ซึ่งจะไม่ได้พูดถึงในนี้โดยเฉพาะ หากต้องการถอดตามเสียงก็อาจเปิดดูเสียงอ่านจากพจนานุกรมหรือยึดตามที่ได้ยินจากที่เจ้าของภาษาพูด
พยัญชนะบางตัวนั้นกรณีที่เป็นตัวสะกดจะมีเสียงต่างจากเมื่อเป็นพยัญชนะ เช่น
រ (ร) จะไม่ออกเสียง
កន្ថោរ (กนฺโทร) = ก็อนทาว
ដើរ (เดอร) = ดา
ตัว ស (ส) จะกลายเป็นเสียงพ่นลม เหมือนเป็นเสียง "ห" สะกดต่อท้าย ให้เขียนเป็น "ห์"
ប្រោស (ปฺโรส) = โปรห์
ក្រចាស (กฺรจาส) = เกราะจาห์
นอกจากนี้แล้วก็ยังมีพยัญชนะเพิ่มเติมที่ได้จากการประกอบ ซึ่งเอาไว้ใช้กับคำภาษาต่างประเทศเพื่อแทนเสียงพยัญชนะที่ไม่มีในภาษาเขมรเดิม หรือเปลี่ยนให้เป็นอีกกลุ่มที่ยังขาดไป บางตัวอาจอ่านได้ ๒ แบบขึ้นอยู่กับคำ
สระ
สระในภาษาเขมรนั้นแต่ละตัวจะมีเสียงอ่านอยู่ ๒ แบบ ซึ่งจะต่างกันตามพยัญชนะต้น โดยขึ้นกับว่าเป็นพยัญชนะกลุ่มออหรือกลุ่มโอ
ในตารางต่อไปนี้จะแสดงสระต่างๆที่มีในภาษาเขมร โดยแสดงเสียงอ่านทั้ง ๒ กรณี พร้อมยกตัวอย่าง
อย่างไรก็ตาม ที่อธิบายตรงนี้เป็นแค่กรณีโดยทั่วไป แต่เวลาใช้งานจริงมีข้อยกเว้นอยู่มาก เช่นบางคำเป็นพยัญชนะกลุ่มโอแต่กลับอ่านตามสระกลุ่มออ หรือไม่ก็กลับกัน หรืออาจจะออกเสียงสระอื่นที่ไม่ตรงกับรูปที่เขียนเลยก็เป็นได้ จึงควรจะเอาตามเสียงเจ้าของภาษาพูดจริงๆมากกว่าที่จะยึดติดการถอดตามรูป
นอกจากนี้ยังมพวกคำที่ประกอบด้วนิคหิต (วงกลมวางด้านบน) หรือวิสรรชนีย์ (วงกลมสองวงทางขวา) อาจทำให้เกิดเสียงเพิ่มเติมดังนี้
และในภาษาเขมรยังมีการใช้รูปสระลอยดังนี้
ตัวอย่าง
ตัวเลข
ชื่อจังหวัดในประเทศกัมพูชา
การทับศัพท์ภาษาเขมรนั้นอาจทำได้โดยถอดตามรูป (ปริวรรต) หรือถอดตามเสียงอ่าน สำหรับที่จะอธิบายต่อไปนี้จะอธิบายการถอดตามเสียงอ่านเป็นหลัก โดยจะแสดงการถอดตามรูปเอาไว้ในวงเล็บเพื่อเปรียบเทียบด้วย
พยัญชนะ
ภาษาเขมรมีพยัญชนะที่ใช้อยู่ทั้งหมด ๓๓ ตัว ซึ่งสามารถจัดเรียงได้เป็นตารางตามรูปแบบของอักษรพราหมี (รายละเอียดอ่านที่นี่)
เราอาจเขียนเป็นตารางแสดงพยัญนะทั้งหมด ๓๓ ตัวของภาษาเขมรได้ดังนี้
| เสียงเบา | เสียงหนัก | เสียงเบา | เสียงหนัก | เสียงนาสิก | |
| วรรคกะ |
ក (ก) /kɑ/ กอ |
ខ (ข) /kʰɑ/ คอ |
គ (ค) /kɔ/ โก |
ឃ (ฆ) /kʰɔ/ โค |
ង (ง) /ŋɔ/ โง |
| วรรคจะ |
ច (จ) /cɑ/ จอ |
ឆ (ฉ) /cʰɑ/ ชอ |
ជ (ช) /cɔ/ โจ |
ឈ (ฌ) /cʰɔ/ โช |
ញ (ญ) /ɲɔ/ โญ |
| วรรคฏะ |
ដ (ฏ) /ɗɑ/ ดอ |
ឋ (ฐ) /tʰɑ/ ทอ |
ឌ (ฑ) /ɗɔ/ โด |
ឍ (ฒ) /tʰɔ/ โท |
ណ (ณ) /nɔ/ นอ |
| วรรคตะ |
ត (ต) /tɑ/ ตอ |
ថ (ถ) /tʰɑ/ ทอ |
ទ (ท) /tɔ/ โต |
ធ (ธ) /tʰɔ/ โท |
ន (น) /ˊnɔ/ โน |
| วรรคปะ |
ប (ป) /ɓɑ/ บอ |
ផ (ผ) /pʰɑ/ พอ |
ព (พ) /pɔ/ โป |
ភ (ภ) /pʰɔ/ โพ |
ម (ม) /mɔ/ โม |
| เศษวรรค | យ (ย) /jɔ/ โย |
រ (ร) /rɔ/ โร |
ល (ล) /lɔ/ โล |
វ (ว) /ʋɔ/ โว |
|
| ស (ส) /sɑ/ สอ |
ហ (ห) /hɑ/ หอ |
ឡ (ฬ) /lɑ/ ลอ |
អ (อ) /ʔɑ/ ออ |
||
อักษรไทยในวงเล็บจะแสดงตัวอักษรไทยที่เทียบเท่าตัวอักษรเขมรตัวนั้นๆ ซึ่งจะใช้ในเวลาเขียนทับศัพท์แบบถอดตามรูป แต่ไม่ได้แสดงเสียงอ่าน ส่วนเสียงอ่านจริงๆที่จะใช้ในการเขียนทับศัพท์แบบถอดเสียงจะแสดงไว้ด้านล่าง
พยัญชนะเขมรแบ่งเป็น ๒ กลุ่ม คือกลุ่มที่มีสระอออยู่ในตัว แสดงด้วยพื้นสีชมพูในตาราง กับอีกกลุ่มคือกลุ่มที่มีสระโออยู่ในตัว แสดงด้วยพื้นสีม่วง ในที่นี้จะเรียกพยัญชนะ ๒ กลุ่มนี้สั้นๆว่า "กลุ่มออ" กับ "กลุ่มโอ"
พยัญชนะ ๒ กลุ่มนี้นอกจากจะเสียงต่างกันเมื่ออยู่เดี่ยวๆแล้ว ก็ยังจะให้เสียงสระต่างกันไปเมื่อเขียนด้วยสระต่างๆกัน ซึ่งจะกล่าวถึงต่อไป
นอกจากในตารางนี้แล้วที่จริงภาษาเขมรยังมี ឝ (ศ) และ ឞ (ษ) อีก ซึ่งเป็นอักษรที่เลิกใช้แล้ว รวมหมดจริงๆเป็น ๓๕ ตัว แต่ในที่นี้จะไม่เขียนถึง จะเขียนถึงเฉพาะอักษร ๓๓ ตัวที่ใช้อยู่จริงเท่านั้น
อักษรตัวต่างๆนอกจากจะแสดงในรูปดังในตารางข้างต้นนี้แล้วยังอาจปรากฏเป็นตัวห้อยด้านล่างอักษรอื่นด้วย ซึ่งหน้าตาจะเปลี่ยนไป ต้องมาจำแยกอีกที
ตารางต่อไปนี้จะทำการสรุปอักษรทั้ง ๓๓ ตัวให้เห็นทั้งรูปธรรมดาและรูปที่แสดงเมื่อห้อย และแสดงตัวอย่างคำที่ใช้
| อักษร | เมื่อห้อย | ≃ | IPA | ทับศัพท์ | กลุ่ม | ตัวอย่าง |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ក | ្ក | (ก) | /k/ | ก | ออ | កត់ (กด่) = ก็อด |
| ខ | ្ខ | (ข) | /kʰ/ | ค | ខ្នប់ (ขฺนบ่) = คน็อบ | |
| គ | ្គ | (ค) | /k/ | ก | โอ | គោព្រៃ (โคพฺไร) = โกไปร |
| ឃ | ្ឃ | (ฆ) | /kʰ/ | ค | ឃ្នង (ฆฺนง) = คนอง | |
| ង | ្ង | (ง) | /ŋ/ | ง | ចង្រៃ (จงฺไร) = จังไร | |
| ច | ្ច | (จ) | /c/ | จ | ออ | ចំនួន (จํนัวน) = จ็อมนวน |
| ឆ | ្ឆ | (ฉ) | /cʰ/ | ช | ឆ្លាក (ฉฺลาก) = ชลาก | |
| ជ | ្ជ | (ช) | /c/ | จ | โอ | ជាញ (ชาญ) = เจียญ |
| ឈ | ្ឈ | (ฌ) | /cʰ/ | ช | ឈើ (เฌอ) = เชอ | |
| ញ | ្ញ | (ญ) | /ɲ/ | ญ | ជំនាញ (ชํนาญ) = จุมเนียญ | |
| ដ | ្ដ | (ฏ) | /ɗ/ | ด | ออ | ដំណើរ (ฎํเนอร) = ด็อมนา |
| ឋ | ្ឋ | (ฐ) | /tʰ/ | ท | ឋិតិ (ฐิติ) = เทะเตะ | |
| ឌ | ្ឌ | (ฑ) | /ɗ/ | ด | โอ | ឌិម្ភា (ฑิมฺภา) = เดิมเพีย |
| ឍ | ្ឍ | (ฒ) | /tʰ/ | ท | អឌ្ឍ (อัฑฺฒ) = อัดเทียะ | |
| ណ | ្ណ | (ณ) | /n/ | น | ออ | បណ្ដាល (บณฺดาล) = บ็อนดาล |
| ត | ្ត | (ต) | /t/ | ต | តំណាល (ตํณาล) = ต็อมนาล | |
| ថ | ្ថ | (ถ) | /tʰ/ | ท | ថោះ (เถาะ) = เทาะห์ | |
| ទ | ្ទ | (ท) | /t/ | ต | โอ | ទំនាយ (ทํนาย) = ตุมเนียย |
| ធ | ្ធ | (ธ) | /tʰ/ | ท | ធ្លាយ (ธฺลาย) = ทเลียย | |
| ន | ្ន | (น) | /n/ | น | ខ្នើយ (ขฺเนอย) = คนาย | |
| ប | ្ប | (ป) | /ɓ/ | บ | ออ | បន្ទំ (ปนฺทํ) = บ็อนต็อม |
| ផ | ្ផ | (ผ) | /pʰ/ | พ | ផ្លាញ (ผฺลาญ) = พลาญ | |
| ព | ្ព | (พ) | /p/ | ป | โอ | ពួក (พัวก) = ปวก |
| ភ | ្ភ | (ภ) | /pʰ/ | พ | ភ្លើង (ภฺเลอง) = เพลิง | |
| ម | ្ម | (ม) | /m/ | ม | ជាម (ชาม) = เจียม | |
| យ | ្យ | (ย) | /j/ | ย | របាយ (รบาย) = โระบาย | |
| រ | ្រ | (ร) | /r/ | ร | របៀប (รเบียบ) = โระเบียบ | |
| ល | ្ល | (ล) | /l/ | ล | លំបាក (ลํบาก) = ลุมบาก | |
| វ | ្វ | (ว) | /ʋ/ | ว | រវាង (รวาง) = โระเวียง | |
| ស | ្ស | (ส) | /s/ | ส | ออ | សប្បាយ (สปฺปาย) = สับบาย |
| ហ | ្ហ | (ห) | /h/ | ห | កំហែង (กํแหง) = ก็อมหายง์ | |
| ឡ | ្ឡ | (ฬ) | /l/ | ล | ចំឡង (จํฬง) = จ็อมลอง | |
| អ | ្អ | (อ) | /ʔ/ | อ | អាច (อาจ) = อาจ |
พยัญชนะบางตัวอาจอ่านได้หลายเสียง เช่น ត (ต) อาจแทนได้ทั้งเสียง "ด" หรือ "ต" แต่ส่วนใหญ่จะแทนเสียง "ต" มากกว่า
ส่วน ប (ป) อาจแทนเสียง "บ" หรือ "ป" แต่มักจะเป็น "บ" มากกว่า
นอกจากนี้ก็ยังมีข้อยกเว้นที่พบได้อีกมาก ทำให้การอ่านไม่เป็นไปตามรูปที่เขียน ซึ่งจะไม่ได้พูดถึงในนี้โดยเฉพาะ หากต้องการถอดตามเสียงก็อาจเปิดดูเสียงอ่านจากพจนานุกรมหรือยึดตามที่ได้ยินจากที่เจ้าของภาษาพูด
พยัญชนะบางตัวนั้นกรณีที่เป็นตัวสะกดจะมีเสียงต่างจากเมื่อเป็นพยัญชนะ เช่น
រ (ร) จะไม่ออกเสียง
កន្ថោរ (กนฺโทร) = ก็อนทาว
ដើរ (เดอร) = ดา
ตัว ស (ส) จะกลายเป็นเสียงพ่นลม เหมือนเป็นเสียง "ห" สะกดต่อท้าย ให้เขียนเป็น "ห์"
ប្រោស (ปฺโรส) = โปรห์
ក្រចាស (กฺรจาส) = เกราะจาห์
นอกจากนี้แล้วก็ยังมีพยัญชนะเพิ่มเติมที่ได้จากการประกอบ ซึ่งเอาไว้ใช้กับคำภาษาต่างประเทศเพื่อแทนเสียงพยัญชนะที่ไม่มีในภาษาเขมรเดิม หรือเปลี่ยนให้เป็นอีกกลุ่มที่ยังขาดไป บางตัวอาจอ่านได้ ๒ แบบขึ้นอยู่กับคำ
| อักษร | ≃ | IPA | ทับศัพท์ | ตัวอย่าง |
|---|---|---|---|---|
| ហ្គ | (หฺค) | /ɡɑ/ | กอ | ហ្គាស (หฺคาส) = กาห์ |
| ហ្គ៊ | (หฺค ៊) | /ɡɔ/ | โก | ហ្គ៊ារ (หฺค ៊าร) = เกีย |
| ហ្វ | (หฺว) | /fɑ/ | ฟอ | កាហ្វេ (กาเหฺว) = กาเฟ |
| ហ្វ៊ | (หฺว ៊) | /fɔ/ | โฟ | ហ្វ៊ីល (หฺว ៊ ีล) = ฟีล |
| ហ្ស | (หฺส) | /ʒɑ/ /zɑ/ |
จอ ซอ |
ហ្សាស (หฺสาส) = จาห์ ភីហ្សា (ภีหฺสา) = พีซา |
| ហ្ស៊ | (หฺส ៊) | /ʒɔ/ /zɔ/ |
โจ โซ |
ហ្ស៊ីប (หฺส ៊ ีป) = จีบ ហ្សឺណេវ (หฺส ៊ ืเนร์) = เซอเนว |
| ហ្ន | (หฺน) | /nɑ/ | นอ | ហ្នាំង (หฺนำง) = นาง |
| ប៉ | (ป ៉) | /pɑ/ | ปอ | ប៉័ង (ป ៉ุง) = ปาง |
| ហ្ម | (หฺม) | /mɑ/ | มอ | គ្រូហ្ម (คฺรูหฺม) = กรูมอ |
| ហ្ល | (หฺล) | /lɑ/ | ลอ | ហ្លួង (หฺลัวง) = ลวง |
สระ
สระในภาษาเขมรนั้นแต่ละตัวจะมีเสียงอ่านอยู่ ๒ แบบ ซึ่งจะต่างกันตามพยัญชนะต้น โดยขึ้นกับว่าเป็นพยัญชนะกลุ่มออหรือกลุ่มโอ
ในตารางต่อไปนี้จะแสดงสระต่างๆที่มีในภาษาเขมร โดยแสดงเสียงอ่านทั้ง ๒ กรณี พร้อมยกตัวอย่าง
| อักษร | ≃ | กลุ่มออ | กลุ่มโอ | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| IPA | ทับศัพท์ | ตัวอย่าง | IPA | ทับศัพท์ | ตัวอย่าง | ||
| អា | (อา) | /aː/ | อา | ចាក (จาก) = จาก | /iːə/ | เอีย | កំរាប (กํราบ) = ก็อมเรียบ |
| អិ | (อิ) | /e/ | เอะ | តិច(ติด) = เต็ด | /ɨ/ | เออะ | គិត (คิด) = เกิด |
| អី | (อี) | /əj/ | เอ็ย | ខ្ចី (ขฺจี) = เขจ็ย | /iː/ | อี | គម្ពីរ (กมฺพีร) = กมปี |
| អឹ | (อึ) | /ə/ | อะ | ខ្សឹប (ขฺสึป) = คสับ | /ɨ/ | เออะ | នឹង (นึง) = เนิง |
| អឺ | (อื) | /əːɨ/ | เออว | ជំហឺ (ชํห์) = จุมเหอว | /ɨː/ | เออ | បន្លឺ (บนฺลื) = บ็อนเลอ |
| អុ | (อุ) | /o/ | โอะ | ប្រុង (ปฺรุง) = ปรง | /u/ | อุ | មុម (มุม) = มุม |
| អូ | (อู) | /oːu/ | โอ | ឫសដូង (ฤสฏูง) = ริห์โดง | /uː/ | อู | ជូត (จูต) = จูด |
| អួ | (อัว) | /uːə/ | อัว | ត្រកួត (ตฺรกัวด) = เตราะกวด | /uːə/ | อัว | គួរ (คัวร) = กัว |
| អើ | (เออ) | /aːə/ | อา | ស្មើ (สฺเมอ) = สมา | /əː/ | เออ | ជើង (เชอง) = เจิง |
| អឿ | (เอือ) | /ɨːə/ | เอือ | តឿ (เตือ) = เตือ | /ɨːə/ | เอือ | រឿង (เรือง) = เรือง |
| អៀ | (เอีย) | /iːə/ | เอีย | របៀង (รเบียง) = โระเบียง | /iːə/ | เอีย | រៀប (เรียบ) = เรียบ |
| អេ | (เอ) | /eːi/ | เอ | ក្រេប (กฺเรบ) = เกรบ | /eː/ | เอ | ពេល (เพล) = เปล |
| អែ | (แอ) | /aːe/ | อาย | សំដែង (สํแฏง) = ส็อมดายง์ | /ɛː/ | แอ | មមែ (มแม) = โมะแม |
| អៃ | (ไอ) | /aj/ | ไอ | ស្បៃ (สฺไบ) = สไบ | /ɨj/ | ไอ | នៃ (ไน) = ไน |
| អោ | (โอ) | /aːo/ | อาว | អំណោយ (อํโณย) = อ็อมนาวย์ | /oː/ | โอ | គោម (โคม) = โกม |
| អៅ | (เอา) | /aw/ | เอา | ក្ដៅ (กฺเดา) = กเดา | /ɨw/ | เอิว | ជំរៅ (ชเรา) = จุมเริว |
อย่างไรก็ตาม ที่อธิบายตรงนี้เป็นแค่กรณีโดยทั่วไป แต่เวลาใช้งานจริงมีข้อยกเว้นอยู่มาก เช่นบางคำเป็นพยัญชนะกลุ่มโอแต่กลับอ่านตามสระกลุ่มออ หรือไม่ก็กลับกัน หรืออาจจะออกเสียงสระอื่นที่ไม่ตรงกับรูปที่เขียนเลยก็เป็นได้ จึงควรจะเอาตามเสียงเจ้าของภาษาพูดจริงๆมากกว่าที่จะยึดติดการถอดตามรูป
นอกจากนี้ยังมพวกคำที่ประกอบด้วนิคหิต (วงกลมวางด้านบน) หรือวิสรรชนีย์ (วงกลมสองวงทางขวา) อาจทำให้เกิดเสียงเพิ่มเติมดังนี้
| อักษร | ≃ | กลุ่มออ | กลุ่มโอ | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| IPA | ทับศัพท์ | ตัวอย่าง | IPA | ทับศัพท์ | ตัวอย่าง | ||
| អំ | (อํ) | /ɑm/ | อ็อม | អំណាច (อํนาจ) = อ็อมนาจ | /um/ | อุม | ជំរំ (ชํรํ) = จุมรุม |
| អុំ | (อํุ) | /om/ | อม | ដុំ (ดุํม) = ดม | /um/ | อุม | ជំនុំ (จํนุํ) = จุมนุม |
| អាំ | (อำ) | /am/ | อาม | ចាំ (จำ) = จาม | /oəm/ | อวม | គាំ (คำ) = กวม |
| អាំង | (อำง) | /aŋ/ | อาง | កំបាំង (กมฺบำง) = ก็อมบาง | /eəŋ/ | เอียง | លាំង (ลำง) = เลียง |
| អះ | (อะ) | /aʰ/ | อะห์ | ខះខំ (ขะขํ) = คะห์ค็อม | /eəʰ/ | เอียห์ | ជំរះ (ชํระ) = จุมเรียห์ |
| អោះ | (โอะ) | /ɑʰ/ | เอาะห์ | កោះ (เกาะ) = เกาะห์ | /ʊəʰ/ | อัวห์ | ឈ្លោះ (ฌฺเลาะ) = ชลัวห์ |
และในภาษาเขมรยังมีการใช้รูปสระลอยดังนี้
| อักษร | ≃ | IPA | ทับศัพท์ |
|---|---|---|---|
| ឥ | อิ | /ʔə/ | เอะ |
| ឦ | อี | /ʔəj/ | ไอ |
| ឧ | โอะ | /ʔo/ | โอ |
| ឩ | อู | /ʔu/ | อู |
| ឪ | โอว | /ʔɨw/ | เอิว |
| ឯ | เอ | /ʔeː/ | เอ |
| ឰ | ไอ | /ʔaj/ | ไอ |
| ឱ/ឲ | โอ | /ʔaːo/ | อาว |
| ឳ | เอา | /ʔaw/ | เอา |
| ឫ | ฤ | /rɨ/ | เรอะ |
| ឬ | ฤๅ | /rɨː/ | เรอ |
| ឭ | ฦ | /lɨ/ | เลอะ |
| ឮ | ฦๅ | /lɨː/ | เลอ |
ตัวอย่าง
ตัวเลข
| เลขเขมร | เลขอารบิก | ตัวเขียน | ทับศัพท์ |
|---|---|---|---|
| ០ | 0 | សូន្យ (สูนฺย) | โสน |
| ១ | 1 | មួយ (มัวย) | มวย |
| ២ | 2 | ពីរ (พีร) | ปี |
| ៣ | 3 | បី (ปี) | เบ็ย |
| ៤ | 4 | បួន (บัวน) | บวน |
| ៥ | 5 | ប្រាំ (ปรำ) | ปราม |
| ៦ | 6 | ប្រាំមួយ (ปรำมัวย) | ปรามมวย |
| ៧ | 7 | ប្រាំពីរ (ปรำพีร) | ปรามปี |
| ៨ | 8 | ប្រាំបី (ปรำปี) | ปรามเบ็ย |
| ៩ | 9 | ប្រាំបួន (ปรำปวน) | ปรามบวน |
| ១០ | 10 | ដប់ (ฏบ่) | ด็อบ |
| ២០ | 20 | ម្ភៃ (มฺไภ) | มเพ็ย |
| ១០០ | 100 | មួយរយ (มัวยรย) | มวยโรย |
ชื่อจังหวัดในประเทศกัมพูชา
| ตัวเขียน | ทับศัพท์ตามเสียง | ชื่อแปลไทยตามที่นิยมใช้ |
|---|---|---|
| បន្ទាយមានជ័យ (บนฺทายมานชัย) |
บ็อนเตียยเมียนจัย | บันทายมีชัย |
| បាត់ដំបង (บาต่ฏํบง) |
บัดด็อมบอง | พระตะบอง |
| កំពង់ចាម (กํพง่จาม) |
ก็อมปงจาม | กำปงจาม |
| កំពង់ឆ្នាំង (กํปงฉฺนำง) |
ก็อมปงชนาง | กำปงฉนัง |
| កំពង់ស្ពឺ (กํปง่สฺปื) |
ก็อมปงสปือ | กำปงสปือ |
| កំពង់ធំ (กํปงธํ) |
ก็อมปงทม | กำปงธม |
| កំពត (กํปต) |
ก็อมโปด | กำปอด |
| កណ្ដាល (กณฺฏาล) |
ก็อนดาล | กันดาล |
| កោះកុង (เกาะกุง) |
เกาะห์กง | เกาะกง |
| ក្រចេះ (กฺรเจะ) |
เกราะเจห์ | กระแจะ |
| គិរី (คิรี) |
กิรี | คีรี |
| ភ្នំពេញ (พฺนํเพญ) |
พนุมเปิญ | พนมเปญ |
| ព្រះវិហារ (พฺระวิหาร) |
เปรียห์วิเหีย | พระวิหาร |
| ព្រៃវែង (พฺไรแวง) |
ไปรแวง | ไพรแวง |
| ពោធិ៍សាត់ (โพธิสาต่) |
โปสัด | โพธิสัตว์ |
| រតនគិរី (รตนคิรี) |
รอตะนะกิรี | รัตนคีรี |
| សៀមរាប (เสียมราบ) |
เสียมเรียบ | เสียมราฐ |
| ព្រះសីហនុ (พฺระสีหนุ) |
เปรียห์เส็ยหโน | พระสีหนุ |
| ស្ទឹងត្រែង (สฺตึงตฺแรง) |
สเติงแตรง | สตึงแตรง |
| ស្វាយរៀង (สฺวายเรียง) |
สวายเรียง | สวายเรียง |
| តាកែវ (ตาแกว) |
ตากาวย์ | ตาแก้ว |
| ឧត្តរមានជ័យ (โอตฺตรมานชัย) |
โอดอนเมียนจัย | อุดรมีชัย |
| កែប (แกบ) |
กายบ์ | แกบ |
| ប៉ៃលិន (ไป ៉ลิน) |
ไปเลิน | ไพลิน |
| ត្បូងឃ្មុំ (ตปูงฆมุํ) |
ตโบงคมุม | ตะโบงคมุม |