ซากหอดูดาวนิชชิงกัง หอดูดาวแห่งไอซึฮังสมัยปลายยุคเอโดะที่ยังเหลือร่องรอยอยู่
เขียนเมื่อ 2019/06/03 20:02
แก้ไขล่าสุด 2021/09/28 16:42
# เสาร์ 25 พ.ค. 2019
จากตอนที่แล้วซึ่งเล่าว่าได้เดินทางมาถึงเมืองไอซึวากามัตสึ และได้คนรู้จักของรองผู้อำนวยการหอดูดาวแห่งชาติมาเป็นคนช่วยพาเที่ยว https://phyblas.hinaboshi.com/20190602
ตอนนี้จะเป็นการเริ่มไปเที่ยวสถานที่แรก นั่นคือซากหอดูดาวนิชชิงกัง (日新館天文台跡)
นิชชิงกัง (日新館) คือโรงเรียนในสังกัดของฮัง ("ฮัง" (藩) คือเขตการปกครองเทียบเท่าจังหวัดในสมัยเอโดะ)
โรงเรียนลักษณะแบบนี้เรียกว่า ฮังโกว (藩校) ในแต่ละฮังก็จะมีฮังโกวอยู่ แต่อาจจะมีลักษณะต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับการปกครองในฮังนั้น
นิชชิงกังเป็นฮังโกวของไอซึฮัง (会津藩) ถูกสร้างขึ้นในปี 1803 ในบริเวณทางตะวันตกของปราสาทวากามัตสึ (若松城) ใกล้ใจกลางเมือง
ลักษณะเด่นอย่างหนึ่งของที่นี่คือมีหอดูดาวอยู่ ซึ่งฮังโกวที่มีหอดูดาวอยู่แบบนี้มีแค่ ๓ แห่งเท่านั้น อีก ๒ แห่งคือโควโดวกัง (弘道館) ของมิโตะฮัง (水戸藩, จังหวัดอิบารากิในปัจจุบัน) และโซวชิกัง (造士館) ของซัตสึมะฮัง (薩摩藩, จังหวัดคาโงชิมะในปัจจุบัน)
แต่ว่าหอดูดาวในอีก ๒ แห่งนั้นได้ถูกทำลายไปไม่เหลือร่องรอยแล้ว ที่เหลือหอดูดาวอยู่จึงมีแต่ของนิชชิงกังนี้เท่านั้น
หอดูดาวนี้ถูกใช้งานต่างๆในทางดาราศาสตร์เช่นสร้างปฏิทินขึ้นสำหรับใช้ในท้องที่ เรียกว่า ไอซึโงโยมิ (会津暦)
อย่างไรก็ตาม นิชชิงกังได้ถูกไฟไหม้ในสงครามไอซึปี 1868 ทำให้ตัวโรงเรียนถูกทำลายสิ้น แต่ส่วนของหอดูดาวไม่ได้ถูกทำลายทั้งหมด เพียงแต่ว่าหลงเหลืออยู่จนถึงตอนนี้เพียงแค่ราวๆครึ่งเดียว
แต่ในปี 1987 ได้มีการสร้างนิชชิงกังจำลองขึ้นมาโดยเลียนแบบจากแบบของนิชชิงกังที่หลงเหลืออยู่ สร้างขึ้นเพื่อใช้เป็นพิพิธภัณฑ์แนะนำให้รู้จักนิชชิงกัง และยังใช้เป็นฉากถ่ายทำหนังด้วย หอดูดาวเองก็ถูกจำลองขึ้นมาใหม่ด้วย
นิชชิงกังจำลองที่สร้างขึ้นใหม่นี้ถูกเรียกในชื่อว่า ไอซึฮังโกวนิชชิงกัง (會津藩校日新館) ตั้งอยู่บนเขาทางเหนือของเมือง ห่างไปจากใจกลางเมืองพอสมควร
ในการเที่ยวครั้งนี้เขาพาเราไปแค่ซากหอดูดาวนิชชิงกังซึ่งอยู่ในย่านใจกลางเมือง ส่วนของจำลองนั้นเขาไม่ได้พาไป แต่ว่าเราไปเองในวันถัดไป
สำหรับในหน้านี้จะเล่าถึงแค่ส่วนของซากหอดูดาวที่เหลืออยู่ก่อน แต่จะมีการยกภาพและรายละเอียดบางส่วนที่ได้จากการไปเที่ยวนิชชิงกังจำลองในวันถัดมาลงในนี้เพื่อเปรียบเทียบและอธิบายให้เข้าใจมากขึ้น
รายละเอียดอื่นๆเกี่ยวกับนิชชิงกังจะแยกเขียนไว้ในบันทึกตอนที่ไปนิชชิงกังจำลอง หน้านี้ https://phyblas.hinaboshi.com/20190619
จากโรงแรมที่เราพักอยู่ไปยังซากหอดูดาวนิชชิงกังนั้นไม่ไกลมาก ต่างก็อยู่แถวย่านใจกลางเมือง จะเดินไปก็ไม่ยาก แต่ครั้งนี้เขาขับรถพาไป จึงถึงในทันที
แล้วก็มาถึงซากหอดูดาวนิชชิงกัง
เห็นหน้าตาแบบนี้อาจชวนให้สงสัยว่าดูแล้วเป็นหอดูดาวตรงไหน ดูแล้วเป็นเหมือนแท่นศาลพระภูมิมากกว่า
ความจริงแล้วที่เป็นเหมือนเป็นศาลเจ้านั้นไม่ได้เกี่ยวอะไรกับหอดูดาว แต่ถูกสร้างแต่งเติมขึ้นมาทีหลังในสมัยโชววะ เดิมทีข้างบนนั้นควรจะไม่มีอะไรอยู่ ฐานที่ก่อด้วยหินนี้ก็ถูกแต่งเติมในสมัยโชววะเช่นกัน ตัวหอดูดาวจริงๆคือส่วนที่เป็นเนินเท่านั้น
รอบๆเป็นบ้านคน มีหญ้าขึ้นรก ดูแล้วเป็นสถานที่ที่ยังไม่ได้รับการบำรุงอย่างดีเท่าไหร่
ตรงนี้มีทางปีนขึ้นไป ซึ่งจริงๆแล้วเขากั้นไว้อยู่ ไม่ให้ขึ้นไปเพราะทางเดินไม่ดี เดินไม่ระวังอาจตกได้ แต่ว่าคนที่พามาด้วยเขาเป็นคนที่ดูแลการท่องเที่ยวที่นี่อยู่แล้ว เขาบอกว่าไม่เป็นไร อนุญาตให้เป็นพิเศษ จึงขึ้นไปดูด้านบนได้ ในอนาคตเขาก็มีแผนจะปรับปรุง ถึงตอนนั้นน่าจะดูดีกว่านี้และปล่อยให้ขึ้นไปได้ตามปกติ
เดินขึ้นมาด้านบน บนเนินเต็มไปด้วยหญ้า ส่วนเนินที่เป็นพื้นหญ้าที่เหยียบอยู่ตรงนี้เท่านั้นที่เป็นหอดูดาวเดิมที่เหลืออยู่ ส่วนฐานหินที่เห็นอยู่ตรงหน้านี้คือส่วนที่ถูกสร้างเพิ่มในสมัยโชววะ
เนินที่เห็นเหลืออยู่นี้มีลักษณะเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้า เพราะเสียหายไปครึ่งนึง เหลือแค่ครึ่งนึง เดิมทีความเป็นสี่เหลี่ยมจตุรัส
ซากหอดูดาวที่เหลืออยู่ก็มีอยู่แค่นี้จริงๆ ไม่ได้มีอะไรให้ดูมากไปกว่านี้ ดังนั้นสำหรับคนทั่วไปแล้วนี่อาจจะไม่ใช่สถานที่ที่น่าดึงดูดนัก แต่ถ้ามองในแง่ที่ว่าเป็นซากของสถานที่ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ก็มีคุณค่าที่จะแวะมาชม
ต่อมาลองมาดูแบบจำลองหอดูดาวที่อยู่ในนิชชิงกังจำลอง ซึ่งถูกสร้างให้เหมือนของจริงในอดีต
จะเห็นว่ามีลักษณะเป็นแค่เนินเรียบๆ ด้านบนไม่มีอะไรอยู่ เพราะเป็นแค่แท่นที่เอาไว้สังเกตการณ์เฉยๆ อุปกรณ์ต่างๆที่ใช้ในการสังเกตการณ์ไม่ได้วางไว้ประจำตรงนี้ แต่จะเก็บไว้ที่อื่นแล้วขนขึ้นมาเมื่อทำการสังเกตการณ์
ปีนขึ้นมาดูด้านบนได้
มองทิวทัศน์ตัวนิชชิงกังจากบนนี้ได้
ส่วนนี่คือภาพวาดของนิชชิงกังในอดีต ซึ่งนิชชิงกังจำลองที่สร้างขึ้นใหม่ก็ถูกสร้างขึ้นตามนี้
หอดูดาวอยู่ตรงมุมขวาบนของภาพ คือมุมตะวันตกเฉียงเหนือ จะเห็นว่ามีการนำกล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็กขึ้นไปส่องด้านบน ส่วนข้างๆหอดูดาวก็เป็นสนามฝึกยิงปืน
จากภาพวาดจะเห็นว่าของจริงสมัยนั้นน่าจะไม่มีรั้วกั้น แต่ที่แท่นหอดูดาวที่ทำจำลองขึ้นมานี้มีที่กั้นน่าจะเพื่อป้องกันอันตราย ไม่ให้นักท่องเที่ยวพลัดตกลงไป
ส่วนนี่เป็นภาพแผนที่ในแผ่นพับที่แจกในนิชชิงกังจำลอง จะเห็นว่ามีการใช้อุปกรณ์ที่เรียกว่า เทงกิวงิ (天球儀) หรือก็คือลูกทรงกลมท้องฟ้า เป็นอุปกรณ์อย่างหนึ่งที่ใช้ในดาราศาสตร์มาตั้งแต่สมัยโบราณ คาดว่ามีการใช้ลูกทรงกลมท้องฟ้าที่หอดูดาวนิชชิงกังนี้ด้วยเช่นกัน
เพียงแต่ว่าหลักฐานหลายอย่างถูกเผาไหม้เสียหายไปกับไฟสงคราม ทำให้สถานการณ์การใช้หอดูดาวแห่งนี้ไม่ถึงกับรู้ชัดแน่นอนจริงๆนัก
ภายในนิชชิงกังจำลองยังมีจัดแสดงแบบจำลองลูกทรงกลมท้องฟ้าด้วย
นอกจากนี้ยังพบมังงะที่เล่าประวัติของนิชชิงกัง
ลองเปิดดูก็เจอภาพส่วนที่มีหอดูดาวอยู่
สุดท้าย นี่คือแบบจำลองกล้องโทรทรรศน์และเข็มทิศที่เชื่อกันว่าถูกใช้ในหอดูดาวนิชชิงกัง ถูกจัดแสดงอยู่ในหอที่ระลึกชินเซงงุมิแห่งไอซึ (会津新選組記念館) ซึ่งเป็นสถานที่ที่เราไปเยี่ยมชมในวันเดียวกับที่ไปนิชชิงกังจำลอง รายละเอียดจะเขียนถึงทีหลังเช่นกัน
ที่จริงแล้วในนิชชิงกังจำลองก็มีจัดแสดงกล้องโทรทรรศน์คล้ายๆกันนี้อยู่ แต่ว่าถูกจัดวางอยู่ในส่วนที่ห้ามถ่ายรูป จึงไม่ได้เก็บภาพมาลง ยังโชคดีที่เจอของแบบเดียวกันในหอที่ระลึกชินเซงงุมิเลยมีภาพมาให้ลงได้
เรื่องของหอดูดาวนิชชิงกังก็มีอยู่เท่านี้ ต่อจากนี้เขาก็พาเราไปเที่ยวสถานที่อื่นต่อ เป้าหมายต่อไปคือปราสาทวากามัตสึ ซึ่งอยู่ใกล้ๆกันนี้ https://phyblas.hinaboshi.com/20190604
จากตอนที่แล้วซึ่งเล่าว่าได้เดินทางมาถึงเมืองไอซึวากามัตสึ และได้คนรู้จักของรองผู้อำนวยการหอดูดาวแห่งชาติมาเป็นคนช่วยพาเที่ยว https://phyblas.hinaboshi.com/20190602
ตอนนี้จะเป็นการเริ่มไปเที่ยวสถานที่แรก นั่นคือซากหอดูดาวนิชชิงกัง (日新館天文台跡)
นิชชิงกัง (日新館) คือโรงเรียนในสังกัดของฮัง ("ฮัง" (藩) คือเขตการปกครองเทียบเท่าจังหวัดในสมัยเอโดะ)
โรงเรียนลักษณะแบบนี้เรียกว่า ฮังโกว (藩校) ในแต่ละฮังก็จะมีฮังโกวอยู่ แต่อาจจะมีลักษณะต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับการปกครองในฮังนั้น
นิชชิงกังเป็นฮังโกวของไอซึฮัง (会津藩) ถูกสร้างขึ้นในปี 1803 ในบริเวณทางตะวันตกของปราสาทวากามัตสึ (若松城) ใกล้ใจกลางเมือง
ลักษณะเด่นอย่างหนึ่งของที่นี่คือมีหอดูดาวอยู่ ซึ่งฮังโกวที่มีหอดูดาวอยู่แบบนี้มีแค่ ๓ แห่งเท่านั้น อีก ๒ แห่งคือโควโดวกัง (弘道館) ของมิโตะฮัง (水戸藩, จังหวัดอิบารากิในปัจจุบัน) และโซวชิกัง (造士館) ของซัตสึมะฮัง (薩摩藩, จังหวัดคาโงชิมะในปัจจุบัน)
แต่ว่าหอดูดาวในอีก ๒ แห่งนั้นได้ถูกทำลายไปไม่เหลือร่องรอยแล้ว ที่เหลือหอดูดาวอยู่จึงมีแต่ของนิชชิงกังนี้เท่านั้น
หอดูดาวนี้ถูกใช้งานต่างๆในทางดาราศาสตร์เช่นสร้างปฏิทินขึ้นสำหรับใช้ในท้องที่ เรียกว่า ไอซึโงโยมิ (会津暦)
อย่างไรก็ตาม นิชชิงกังได้ถูกไฟไหม้ในสงครามไอซึปี 1868 ทำให้ตัวโรงเรียนถูกทำลายสิ้น แต่ส่วนของหอดูดาวไม่ได้ถูกทำลายทั้งหมด เพียงแต่ว่าหลงเหลืออยู่จนถึงตอนนี้เพียงแค่ราวๆครึ่งเดียว
แต่ในปี 1987 ได้มีการสร้างนิชชิงกังจำลองขึ้นมาโดยเลียนแบบจากแบบของนิชชิงกังที่หลงเหลืออยู่ สร้างขึ้นเพื่อใช้เป็นพิพิธภัณฑ์แนะนำให้รู้จักนิชชิงกัง และยังใช้เป็นฉากถ่ายทำหนังด้วย หอดูดาวเองก็ถูกจำลองขึ้นมาใหม่ด้วย
นิชชิงกังจำลองที่สร้างขึ้นใหม่นี้ถูกเรียกในชื่อว่า ไอซึฮังโกวนิชชิงกัง (會津藩校日新館) ตั้งอยู่บนเขาทางเหนือของเมือง ห่างไปจากใจกลางเมืองพอสมควร
ในการเที่ยวครั้งนี้เขาพาเราไปแค่ซากหอดูดาวนิชชิงกังซึ่งอยู่ในย่านใจกลางเมือง ส่วนของจำลองนั้นเขาไม่ได้พาไป แต่ว่าเราไปเองในวันถัดไป
สำหรับในหน้านี้จะเล่าถึงแค่ส่วนของซากหอดูดาวที่เหลืออยู่ก่อน แต่จะมีการยกภาพและรายละเอียดบางส่วนที่ได้จากการไปเที่ยวนิชชิงกังจำลองในวันถัดมาลงในนี้เพื่อเปรียบเทียบและอธิบายให้เข้าใจมากขึ้น
รายละเอียดอื่นๆเกี่ยวกับนิชชิงกังจะแยกเขียนไว้ในบันทึกตอนที่ไปนิชชิงกังจำลอง หน้านี้ https://phyblas.hinaboshi.com/20190619
จากโรงแรมที่เราพักอยู่ไปยังซากหอดูดาวนิชชิงกังนั้นไม่ไกลมาก ต่างก็อยู่แถวย่านใจกลางเมือง จะเดินไปก็ไม่ยาก แต่ครั้งนี้เขาขับรถพาไป จึงถึงในทันที
แล้วก็มาถึงซากหอดูดาวนิชชิงกัง
เห็นหน้าตาแบบนี้อาจชวนให้สงสัยว่าดูแล้วเป็นหอดูดาวตรงไหน ดูแล้วเป็นเหมือนแท่นศาลพระภูมิมากกว่า
ความจริงแล้วที่เป็นเหมือนเป็นศาลเจ้านั้นไม่ได้เกี่ยวอะไรกับหอดูดาว แต่ถูกสร้างแต่งเติมขึ้นมาทีหลังในสมัยโชววะ เดิมทีข้างบนนั้นควรจะไม่มีอะไรอยู่ ฐานที่ก่อด้วยหินนี้ก็ถูกแต่งเติมในสมัยโชววะเช่นกัน ตัวหอดูดาวจริงๆคือส่วนที่เป็นเนินเท่านั้น
รอบๆเป็นบ้านคน มีหญ้าขึ้นรก ดูแล้วเป็นสถานที่ที่ยังไม่ได้รับการบำรุงอย่างดีเท่าไหร่
ตรงนี้มีทางปีนขึ้นไป ซึ่งจริงๆแล้วเขากั้นไว้อยู่ ไม่ให้ขึ้นไปเพราะทางเดินไม่ดี เดินไม่ระวังอาจตกได้ แต่ว่าคนที่พามาด้วยเขาเป็นคนที่ดูแลการท่องเที่ยวที่นี่อยู่แล้ว เขาบอกว่าไม่เป็นไร อนุญาตให้เป็นพิเศษ จึงขึ้นไปดูด้านบนได้ ในอนาคตเขาก็มีแผนจะปรับปรุง ถึงตอนนั้นน่าจะดูดีกว่านี้และปล่อยให้ขึ้นไปได้ตามปกติ
เดินขึ้นมาด้านบน บนเนินเต็มไปด้วยหญ้า ส่วนเนินที่เป็นพื้นหญ้าที่เหยียบอยู่ตรงนี้เท่านั้นที่เป็นหอดูดาวเดิมที่เหลืออยู่ ส่วนฐานหินที่เห็นอยู่ตรงหน้านี้คือส่วนที่ถูกสร้างเพิ่มในสมัยโชววะ
เนินที่เห็นเหลืออยู่นี้มีลักษณะเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้า เพราะเสียหายไปครึ่งนึง เหลือแค่ครึ่งนึง เดิมทีความเป็นสี่เหลี่ยมจตุรัส
ซากหอดูดาวที่เหลืออยู่ก็มีอยู่แค่นี้จริงๆ ไม่ได้มีอะไรให้ดูมากไปกว่านี้ ดังนั้นสำหรับคนทั่วไปแล้วนี่อาจจะไม่ใช่สถานที่ที่น่าดึงดูดนัก แต่ถ้ามองในแง่ที่ว่าเป็นซากของสถานที่ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ก็มีคุณค่าที่จะแวะมาชม
ต่อมาลองมาดูแบบจำลองหอดูดาวที่อยู่ในนิชชิงกังจำลอง ซึ่งถูกสร้างให้เหมือนของจริงในอดีต
จะเห็นว่ามีลักษณะเป็นแค่เนินเรียบๆ ด้านบนไม่มีอะไรอยู่ เพราะเป็นแค่แท่นที่เอาไว้สังเกตการณ์เฉยๆ อุปกรณ์ต่างๆที่ใช้ในการสังเกตการณ์ไม่ได้วางไว้ประจำตรงนี้ แต่จะเก็บไว้ที่อื่นแล้วขนขึ้นมาเมื่อทำการสังเกตการณ์
ปีนขึ้นมาดูด้านบนได้
มองทิวทัศน์ตัวนิชชิงกังจากบนนี้ได้
ส่วนนี่คือภาพวาดของนิชชิงกังในอดีต ซึ่งนิชชิงกังจำลองที่สร้างขึ้นใหม่ก็ถูกสร้างขึ้นตามนี้
หอดูดาวอยู่ตรงมุมขวาบนของภาพ คือมุมตะวันตกเฉียงเหนือ จะเห็นว่ามีการนำกล้องโทรทรรศน์ขนาดเล็กขึ้นไปส่องด้านบน ส่วนข้างๆหอดูดาวก็เป็นสนามฝึกยิงปืน
จากภาพวาดจะเห็นว่าของจริงสมัยนั้นน่าจะไม่มีรั้วกั้น แต่ที่แท่นหอดูดาวที่ทำจำลองขึ้นมานี้มีที่กั้นน่าจะเพื่อป้องกันอันตราย ไม่ให้นักท่องเที่ยวพลัดตกลงไป
ส่วนนี่เป็นภาพแผนที่ในแผ่นพับที่แจกในนิชชิงกังจำลอง จะเห็นว่ามีการใช้อุปกรณ์ที่เรียกว่า เทงกิวงิ (天球儀) หรือก็คือลูกทรงกลมท้องฟ้า เป็นอุปกรณ์อย่างหนึ่งที่ใช้ในดาราศาสตร์มาตั้งแต่สมัยโบราณ คาดว่ามีการใช้ลูกทรงกลมท้องฟ้าที่หอดูดาวนิชชิงกังนี้ด้วยเช่นกัน
เพียงแต่ว่าหลักฐานหลายอย่างถูกเผาไหม้เสียหายไปกับไฟสงคราม ทำให้สถานการณ์การใช้หอดูดาวแห่งนี้ไม่ถึงกับรู้ชัดแน่นอนจริงๆนัก
ภายในนิชชิงกังจำลองยังมีจัดแสดงแบบจำลองลูกทรงกลมท้องฟ้าด้วย
นอกจากนี้ยังพบมังงะที่เล่าประวัติของนิชชิงกัง
ลองเปิดดูก็เจอภาพส่วนที่มีหอดูดาวอยู่
สุดท้าย นี่คือแบบจำลองกล้องโทรทรรศน์และเข็มทิศที่เชื่อกันว่าถูกใช้ในหอดูดาวนิชชิงกัง ถูกจัดแสดงอยู่ในหอที่ระลึกชินเซงงุมิแห่งไอซึ (会津新選組記念館) ซึ่งเป็นสถานที่ที่เราไปเยี่ยมชมในวันเดียวกับที่ไปนิชชิงกังจำลอง รายละเอียดจะเขียนถึงทีหลังเช่นกัน
ที่จริงแล้วในนิชชิงกังจำลองก็มีจัดแสดงกล้องโทรทรรศน์คล้ายๆกันนี้อยู่ แต่ว่าถูกจัดวางอยู่ในส่วนที่ห้ามถ่ายรูป จึงไม่ได้เก็บภาพมาลง ยังโชคดีที่เจอของแบบเดียวกันในหอที่ระลึกชินเซงงุมิเลยมีภาพมาให้ลงได้
เรื่องของหอดูดาวนิชชิงกังก็มีอยู่เท่านี้ ต่อจากนี้เขาก็พาเราไปเที่ยวสถานที่อื่นต่อ เป้าหมายต่อไปคือปราสาทวากามัตสึ ซึ่งอยู่ใกล้ๆกันนี้ https://phyblas.hinaboshi.com/20190604