หลักการเขียนทับศัพท์ภาษาลาว
เขียนเมื่อ 2022/04/20 01:12
แก้ไขล่าสุด 2022/10/28 11:35
หน้านี้จะว่าด้วยหลักการทับศัพท์คำหรือชื่อภาษาลาวมาเป็นภาษาไทย
ภาษาลาวนั้นแต่ไหนแต่ไรก็ใกล้เคียงกับภาษาไทยมากอยู่แล้ว อีกทั้งโดยรวมแล้วยังเรียบง่ายกว่า ดังนั้นการทับศัพท์ภาษาลาวนั้นโดยพื้นฐานแล้วก็คือเป็นเทียบอักษรแบบตัวต่อตัวไปเลยนั่นเอง หากไม่คิดในรายละเอียดปลีกย่อยแล้วไม่ว่าจะถอดตามเสียงหรือถอดตามรูปก็ไม่ต่างกัน
ดังนั้นในที่นี้จะใช้เป็นระบบการถอดตามรูป ทั้งพยัญชนะ สระ และวรรณยุกต์
พยัญชนะ
ภาษาลาวประกอบไปด้วยพยัญชนะ ๒๗ ตัว ดังนี้
ให้ระวังว่า ຍ (ญ) กับ ຢ (ย) นั้นจะคล้ายกัน แต่ต่างกันตรงที่ ຢ (ย) หางยาวกว่า และในภาษาลาวถือว่าแทนหน่วยเสียงต่างกัน ไม่เหมือนภาษาไทยที่ "ญ" อ่านเหมือน "ย"
เพียงแต่ว่าในกรณีที่เป็นตัวสะกด แม้จะเป็น ຍ ก็ให้เขียนเป็น "ย" เช่น ກາຍ ถอดเป็น "กาย" ไม่ใช่ "กาญ" เพราะจะเขียนเป็น "ญ" เมื่อเป็นพยัญชนะต้นเท่านั้น เช่น ຍຸດ ถอดเป็น "ญุด"
อักษร ຣ (ร) นั้นปกติจะใช้แค่ในคำยืมภาษาต่างประเทศเท่านั้น ในขณะที่คำที่เป็น "ร" ในภาษาไทยจะกลายเป็น ລ (ล) หรือ ຮ (ฮ) ในภาษาลาว
นอกจากนี้แล้วอักษรต่ำเดี่ยวจะมีรูป ห นำดังนี้
สำหรับ "หน" "หม" "หล" นั้นมีรูปเขียนที่รวมเอาอักษร ๒ ตัวมาอยู่เป็นตัวเดียวกัน โดยปกติจะใช้รูปเขียนรวม แต่ก็อาจเจอการใช้รูปเขียนแยกอยู่บ้าง
สระ
สระในภาษาลาวนั้นจะมีรูปเขียนต่างกันระหว่างมีตัวสะกดกับไม่มีตัวสะกด เช่นเดียวกับในภาษาไทย แต่บางตัวก็มีความต่างจากภาษาไทยจึงอาจต้องระวังในรายละเอียด
ตารางต่อไปนี้จะแสดงสระต่างๆ โดยใช้พยัญชนะ ຮ (ฮ) เป็นฐาน
วรรณยุกต์
ภาษาลาวประกอบด้วยรูปวรรณยุกต์ ๔ แบบเหมือนในภาษาไทย คือ
เพียงแต่ว่าปกติแล้วไม้ตรีกับไม้จัตวาจะใช้น้อยมาก ส่วนใหญ่จะใช้แค่ไม้เอกกับไม้โทเป็นหลัก
สำหรับหลักการผันวรรณยุกต์ในภาษาลาวนั้นจะต่างจากในภาษาไทย แต่ในที่นี้จะไม่ขอกล่าวถึง ให้ถอดตามรูปวรรณยุกต์ได้เลย
ตัวอย่าง
ชื่อเขตการปกครองในประเทศลาว แขวงต่างๆ (เทียบเท่ากับจังหวัด)
ชื่อเมืองในประเทศลาว (ยกเว้นที่ซ้ำกับชื่อแขวง)
ภาษาลาวนั้นแต่ไหนแต่ไรก็ใกล้เคียงกับภาษาไทยมากอยู่แล้ว อีกทั้งโดยรวมแล้วยังเรียบง่ายกว่า ดังนั้นการทับศัพท์ภาษาลาวนั้นโดยพื้นฐานแล้วก็คือเป็นเทียบอักษรแบบตัวต่อตัวไปเลยนั่นเอง หากไม่คิดในรายละเอียดปลีกย่อยแล้วไม่ว่าจะถอดตามเสียงหรือถอดตามรูปก็ไม่ต่างกัน
ดังนั้นในที่นี้จะใช้เป็นระบบการถอดตามรูป ทั้งพยัญชนะ สระ และวรรณยุกต์
พยัญชนะ
ภาษาลาวประกอบไปด้วยพยัญชนะ ๒๗ ตัว ดังนี้
| อักษร | IPA | ทับศัพท์ | ตัวอย่าง |
|---|---|---|---|
| ກ | /k/ | ก | ກິນ = กิน |
| ຂ | /kʰ/ | ข | ຂ້ອຍ = ข้อย |
| ຄ | /kʰ/ | ค | ຄົງ = คง |
| ງ | /ŋ/ | ง | ງານ = งาน |
| ຈ | /tɕ/ | จ | ໃຈ = ใจ |
| ສ | /s/ | ส | ເສຍ = เสีย |
| ຊ | /s/ | ซ | ຊີມ = ซิม |
| ຍ | /ɲ/ | ญ | ຍ່າງ = ญ่าง |
| ດ | /d/ | ด | ເດີ = เดอ |
| ຕ | /t/ | ต | ໄຕ = ไต |
| ຖ | /tʰ/ | ถ | ຖືກ = ถืก |
| ທ | /tʰ/ | ท | ທີ່ = ที่ |
| ນ | /n/ | น | ນີ້ = นี้ |
| ບ | /b/ | บ | ບົດ = บด |
| ປ | /p/ | ป | ປ້າ = ป้า |
| ຜ | /pʰ/ | ผ | ໃຜ = ใผ |
| ຝ | /f/ | ฝ | ຝົນ = ฝน |
| ພ | /pʰ/ | พ | ເພິ່ນ = เพิ่น |
| ຟ | /f/ | ฟ | ຟ້າວ = ฟ้าว |
| ມ | /m/ | ม | ມາ = มา |
| ຢ | /j/ | ย | ຢ່າງ = ย่าง |
| ຣ | /r/ | ร | ຣູປີ = รูปี |
| ລ | /l/ | ล | ແລະ = และ |
| ວ | /w/ | ว | ວັດ = วัด |
| ຫ | /h/ | ห | ຫ້ອງ = ห้อง |
| ອ | /ʔ/ | อ | ແອວ = แอว |
| ຮ | /h/ | ฮ | ຮັດ = ฮัด |
ให้ระวังว่า ຍ (ญ) กับ ຢ (ย) นั้นจะคล้ายกัน แต่ต่างกันตรงที่ ຢ (ย) หางยาวกว่า และในภาษาลาวถือว่าแทนหน่วยเสียงต่างกัน ไม่เหมือนภาษาไทยที่ "ญ" อ่านเหมือน "ย"
เพียงแต่ว่าในกรณีที่เป็นตัวสะกด แม้จะเป็น ຍ ก็ให้เขียนเป็น "ย" เช่น ກາຍ ถอดเป็น "กาย" ไม่ใช่ "กาญ" เพราะจะเขียนเป็น "ญ" เมื่อเป็นพยัญชนะต้นเท่านั้น เช่น ຍຸດ ถอดเป็น "ญุด"
อักษร ຣ (ร) นั้นปกติจะใช้แค่ในคำยืมภาษาต่างประเทศเท่านั้น ในขณะที่คำที่เป็น "ร" ในภาษาไทยจะกลายเป็น ລ (ล) หรือ ຮ (ฮ) ในภาษาลาว
นอกจากนี้แล้วอักษรต่ำเดี่ยวจะมีรูป ห นำดังนี้
| รูปเขียนแยก | รูปเขียนรวม | ทับศัพท์ | ตัวอย่าง |
|---|---|---|---|
| ຫງ | หง | ຫງາຍ = หงาย | |
| ຫຍ | หญ | ຫຍັງ = หญัง | |
| ຫນ | ໜ | หน | ໜ່ວຍ = หน่วย |
| ຫມ | ໝ | หม | ໝູ່ = หมู่ |
| ຫລ | ຫຼ | หล | ຫຼາຍ = หลาย |
| ຫວ | หว | ໄຫວ = ไหว |
สำหรับ "หน" "หม" "หล" นั้นมีรูปเขียนที่รวมเอาอักษร ๒ ตัวมาอยู่เป็นตัวเดียวกัน โดยปกติจะใช้รูปเขียนรวม แต่ก็อาจเจอการใช้รูปเขียนแยกอยู่บ้าง
สระ
สระในภาษาลาวนั้นจะมีรูปเขียนต่างกันระหว่างมีตัวสะกดกับไม่มีตัวสะกด เช่นเดียวกับในภาษาไทย แต่บางตัวก็มีความต่างจากภาษาไทยจึงอาจต้องระวังในรายละเอียด
ตารางต่อไปนี้จะแสดงสระต่างๆ โดยใช้พยัญชนะ ຮ (ฮ) เป็นฐาน
| สระ | IPA | ทับศัพท์ | ตัวอย่าง | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ไร้ตัวสะกด | มีตัวสะกด | ไร้ตัวสะกด | มีตัวสะกด | ไร้ตัวสะกด | มีตัวสะกด | |
| ຮະ | ຮັ_ | /a/ | ฮะ | ฮั_ | ຈະ = จะ | ຈັນ = จัน |
| ຮາ | ຮາ_ | /aː/ | ฮา | ฮา_ | ກາ = กา | ຈານ = จาน |
| ຮິ | ຮິ_ | /i/ | ฮิ | ฮิ_ | ຕິ = ติ | ມິດ = มิด |
| ຮີ | ຮີ_ | /iː/ | ฮี | ฮี_ | ມີ = มี | ມີດ = มีด |
| ຮຶ | ຮຶ_ | /ɯ/ | ฮึ | ฮึ_ | ຂຶ້ນ = ขึ้น | |
| ຮື | ຮື_ | /ɯː/ | ฮือ | ฮื_ | ຄື = คือ | ຂືນ = ขืน |
| ຮຸ | ຮຸ_ | /u/ | ฮุ | ฮุ_ | ດຸ = ดุ | ດຸດ = ดุด |
| ຮູ | ຮູ_ | /uː/ | ฮู | ฮู_ | ຢູ່ = ยู่ | ດູດ = ดูด |
| ເຮິ | ເຮິ_ | /ɤ/ | เฮอะ | เฮิ_ | ເພິ = เพอะ | ເງິນ = เงิน |
| ເຮີ | ເຮີ_ | /ɤː/ | เฮอ | ເຜີ = เผอ | ເກີດ = เกิด | |
| ເຮະ | ເຮັ_ | /e/ | เฮะ | เฮ็_ | ເຕະ = เตะ | ເຫັດ = เห็ด |
| ເຮ | ເຮ_ | /eː/ | เฮ | เฮ_ | ເທ = เท | ເຫດ = เหด |
| ແຮະ | ແຮັ_ | /ɛ/ | แฮะ | แฮ็_ | ແປະ = แปะ | |
| ແຮ | ແຮ_ | /ɛː/ | แฮ | แฮ_ | ແປ = แป | ແນວ = แนว |
| ໂຮະ | ຮົ_ | /o/ | โฮะ | ฮ_ | ໂຕະ = โตะ | ຄົນ = คน |
| ໂຮ | ໂຮ_ | /oː/ | โฮ | โฮ_ | ໂຕ = โต | ໂຄນ = โคน |
| ເຮາະ | ຮັອ_ | /ɔ/ | เฮาะ | ฮ็อ_ | ເພາະ = เพาะ | ລັອກ = ล็อก |
| ຮໍ | ຮອ_ | /ɔː/ | ฮอ | ฮอ_ | ພໍ່ = พ่อ | ຮ້ອນ = ฮ้อน |
| ເຮຍ | ຮຽ_ | /iə/ | เฮีย | เฮีย_ | ເມຍ = เมีย | ຮຽນ = เฮียน |
| ເຮືອ | ເຮືອ_ | /ɯə/ | เฮือ | เฮือ_ | ເມືອ = เมือ | ເຮືອນ = เฮือน |
| ຮົວ | ຮວ_ | /uə/ | ฮัว | ฮว_ | ມົວ = มัว | ຄວນ = ควน |
| ຮຳ | /am/ | ฮำ | ນຳ = นำ | |||
| ໄ | /ai/ | ไฮ | ໄປ = ไป | |||
| ໃ | /ai/ | ใฮ | ໃກ້ = ใก้ | |||
| ເຮົາ | /ao/ | เฮา | ເວົ້າ = เว้า | |||
วรรณยุกต์
ภาษาลาวประกอบด้วยรูปวรรณยุกต์ ๔ แบบเหมือนในภาษาไทย คือ
| เขียน | ชื่อเรียก | ทับศัพท์ |
|---|---|---|
| ່ | ไม้เอก | ่ |
| ້ | ไม้โท | ้ |
| ໊ | ไม้ตรี | ๊ |
| ໋ | ไม้จัตวา | ๋ |
เพียงแต่ว่าปกติแล้วไม้ตรีกับไม้จัตวาจะใช้น้อยมาก ส่วนใหญ่จะใช้แค่ไม้เอกกับไม้โทเป็นหลัก
สำหรับหลักการผันวรรณยุกต์ในภาษาลาวนั้นจะต่างจากในภาษาไทย แต่ในที่นี้จะไม่ขอกล่าวถึง ให้ถอดตามรูปวรรณยุกต์ได้เลย
ตัวอย่าง
ชื่อเขตการปกครองในประเทศลาว แขวงต่างๆ (เทียบเท่ากับจังหวัด)
| ชื่อในภาษาลาว | เขียนทับศัพท์ | ชื่อแปลไทย |
|---|---|---|
| ຄໍາມ່ວນ | คำม่วน | คำม่วน |
| ຈໍາປາສັກ | จำปาสัก | จำปาศักดิ์ |
| ຊຽງຂວາງ | เซียงขวาง | เชียงขวาง |
| ໄຊຍະບູລີ | ไซญะบูลี | ไชยบุรี |
| ໄຊສົມບູນ | ไซสมบูน | ไชยสมบูรณ์ |
| ເຊກອງ | เซกอง | เซกอง |
| ບໍລິຄໍາໄຊ | บอลิคำไซ | บอลิคำไซ |
| ບໍ່ແກ້ວ | บ่อแก้ว | บ่อแก้ว |
| ຜົ້ງສາລີ | ผ้งสาลี | พงสาลี |
| ວຽງຈັນ | เวียงจัน | เวียงจันทน์ |
| ສາລະວັນ | สาละวัน | สาละวัน |
| ສະຫວັນນະເຂດ | สะหวันนะเขด | สุวรรณเขต |
| ຫຼວງນ້ຳທາ | หลวงน้ำทา | หลวงน้ำทา |
| ຫຼວງພະບາງ | หลวงพะบาง | หลวงพระบาง |
| ຫົວພັນ | หัวพัน | หัวพัน |
| ອັດຕະປື | อัดตะปือ | อัตตะปือ |
| ອຸດົມໄຊ | อุดมไซ | อุดมไซ |
ชื่อเมืองในประเทศลาว (ยกเว้นที่ซ้ำกับชื่อแขวง)
| ชื่อในภาษาลาว | เขียนทับศัพท์ | ชื่อแปลไทย |
|---|---|---|
| ຈັນທະບູລີ | จันทะบูลี | จันทบุรี |
| ສີໂຄດຕະບອງ | สีโคดตะบอง | ศรีโคตรบอง |
| ໄຊເສດຖາ | ไซเสดถา | ไชยเชษฐา |
| ສີສັດຕະນາກ | สีสัดตะนาก | ศรีสัตตนาค |
| ນາຊາຍທອງ | นาซายทอง | นาทรายทอง |
| ໄຊທານີ | ไซทานี | ชัยธานี |
| ຫາດຊາຍຟອງ | หาดซายฟอง | หาดทรายฟอง |
| ສັງທອງ | สังทอง | สังข์ทอง |
| ປາກງື່ມ | ปากงื่ม | ปากงึม |
| ໃໝ່ | ใหม่ | ใหม่ |
| ຂວາ | ขวา | ขวา |
| ສຳພັນ | สำพัน | สัมพันธ์ |
| ບຸນເໜືອ | บุนเหนือ | บุนเหนือ |
| ຍອດອູ | ญอดอู | ยอดอู |
| ບຸນໃຕ້ | บุนใต้ | บุนใต้ |
| ສີງ | สิง | สิงห์ |
| ລອງ | ลอง | ลอง |
| ວຽງພູຄາ | เวียงพูคา | เวียงภูคา |
| ນາແລ | นาแล | นาแล |
| ໄຊ | ไซ | ไซ |
| ຫຼາ | หลา | หลา |
| ນາໝໍ້ | นาหม้อ | นาหม้อ |
| ງາ | งา | งา |
| ແບ່ງ | แบ่ง | แบ่ง |
| ຮຸນ | ฮุน | ฮุน |
| ປາກແບ່ງ | ปากแบ่ง | ปากแบ่ง |
| ຫ້ວຍຊາຍ | ห้วยซาย | ห้วยทราย |
| ຕົ້ນເຜິ້ງ | ต้นเผิ้ง | ต้นผึ้ง |
| ເມິງ | เมิง | เมิง |
| ຜາອຸດົມ | ผาอุดม | ผาอุดม |
| ປາກທາ | ปากทา | ปากทา |
| ຊຽງເງິນ | เซียงเงิน | เชียงเงิน |
| ນານ | นาน | นาน |
| ປາກອູ | ปากอู | ปากอู |
| ນ້ຳບາກ | น้ำบาก | น้ำบาก |
| ງອຍ | งอย | งอย |
| ປາກແຊງ | ปากแซง | ปากแซง |
| ໂພນໄຊ | โพนไซ | โพนขัย |
| ຈອມເພັດ | จอมเพ็ด | จอมเพชร |
| ວຽງຄຳ | เวียงคำ | เวียงคำ |
| ພູຄູນ | พูคูน | ภูคูน |
| ໂພນທອງ | โพนทอง | โพนทอง |
| ຊຳເໜືອ | ซำเหนือ | ซำเหนือ |
| ຊຽງຄໍ້ | เซียงค้อ | เชียงค้อ |
| ວຽງທອງ | เวียงทอง | เวียงทอง |
| ວຽງໄຊ | เวียงไซ | เวียงชัย |
| ຫົວເມືອງ | หัวเมือง | หัวเมือง |
| ຊຳໃຕ້ | ซำใต้ | ซำใต้ |
| ສົບເບົາ | สบเบา | สบเบา |
| ແອດ | แอด | แอด |
| ຄອບ | คอบ | คอบ |
| ຫົງສາ | หงสา | หงสา |
| ເງິນ | เงิน | เงิน |
| ຊຽງຮ່ອນ | เซียงฮ่อน | เซียงฮ่อน |
| ພຽງ | เพียง | เพียง |
| ແກ່ນທ້າວ | แก่นท้าว | แก่นท้าว |
| ບໍ່ແຕນ | บ่อแตน | บ่อแตน |
| ທົ່ງມີໄຊ | ทุ่งมีไซ | ทุ่งมีชัย |
| ແປກ | แปก | แปก |
| ຄຳ | คำ | คำ |
| ໜອງແຮດ | หนองแฮด | หนองแฮด |
| ຄູນ | คูน | คูณ |
| ໝອກໃໝ່ | หมอกใหม่ | หมอกใหม่ |
| ພູກູດ | พูกูด | ภูกูด |
| ຜາໄຊ | ผาไซ | ผาชัย |
| ໂພນໂຮງ | โพนโฮง | โพนโฮง |
| ທຸລະຄົມ | ทุละคม | ธุรคม |
| ແກ້ວອຸດົມ | แก้วอุดม | แก้วอุดม |
| ກາສີ | กาสี | กาสี |
| ວັງວຽງ | วังเวียง | วังเวียง |
| ເຟືອງ | เฟือง | เฟือง |
| ຊະນະຄາມ | ซะนะคาม | ชนะคาม |
| ແມດ | แมด | แมด |
| ຫີນເຫີບ | หินเหิบ | หินเหิบ |
| ວຽງຄໍາ | เวียงคำ | เวียงคำ |
| ປາກຊັນ | ปากซัน | ปากซัน |
| ທ່າພະບາດ | ท่าพะบาด | ท่าพระบาท |
| ປາກກະດິງ | ปากกะดิง | ปากกระดิง |
| ບໍລິຄັນ | บอลิคัน | บริคัณฑ์ |
| ຄຳເກີດ | คำเกิด | คำเกิด |
| ວຽງທອງ | เวียงทอง | เวียงทอง |
| ທ່າແຂກ | ท่าแขก | ท่าแขก |
| ມະຫາໄຊ | มะหาไซ | มหาชัย |
| ໜອງບົກ | หนองบก | หนองบก |
| ຫີນບູນ | หินบูน | หินบูรณ์ |
| ຍົມມະລາດ | ญมมะลาด | ยมราช |
| ບົວລະພາ | บัวละพา | บูรพา |
| ນາກາຍ | นากาย | นากาย |
| ເຊບັ້ງໄຟ | เซบั้งไฟ | เซบั้งไฟ |
| ໄຊບົວທອງ | ไซบัวทอง | ไชยบัวทอง |
| ໄກສອນ ພົມວິຫານ | ไกสอน พมวิหาน | ไกสอน พมวิหาน |
| ອຸທຸມພອນ | อุทุมพอน | อุทุมพร |
| ອາດສະພັງທອງ | อาดสะพังทอง | อาดสะพังทอง |
| ພີນ | พีน | พีน |
| ເຊໂປນ | เซโปน | เซโปน |
| ນອງ | นอง | นอง |
| ທ່າປາງທອງ | ท่าปางทอง | ท่าปางทอง |
| ສອງຄອນ | สองคอน | สองคอน |
| ຈຳພອນ | จำพอน | จำพอน |
| ຊົນນະບູລີ | ซนนะบูลี | ซนนะบุรี |
| ໄຊບູລີ | ไซบูลี | ไชยบุรี |
| ວີລະບຸລີ | วีละบุลี | วีรบุรี |
| ອາດສະພອນ | อาดสะพอน | อาดสะพอน |
| ໄຊພູທອງ | ไซพูทอง | ไซพูทอง |
| ພະລານໄຊ | พะลานไซ | พลาญไชย |
| ຕະໂອ້ຍ | ตะโอ้ย | ตะโอ้ย |
| ຕຸ້ມລານ | ตุ้มลาน | ตุ้มลาน |
| ລະຄອນເພັງ | ละคอนเพ็ง | ละครเพ็ง |
| ວາປີ | วาปี | วาปี |
| ຄົງເຊໂດນ | คงเซโดน | คงเซโดน |
| ເລົ່າງາມ | เล่างาม | เล่างาม |
| ສະໝ້ວຍ | สะหม้วย | สะม้วย |
| ລະມາມ | ละมาม | ละมาม |
| ກະລຶມ | กะลึม | กะลึม |
| ດັກຈຶງ | ดักจึง | ดักจึง |
| ທ່າແຕງ | ท่าแตง | ท่าแตง |
| ປາກເຊ | ปากเซ | ปากเซ |
| ຊະນະສົມບູນ | ซะนะสมบูน | ชนะสมบูรณ์ |
| ບາຈຽງຈະເລີນສຸກ | บาเจียงจะเลินสุก | บาเจียงเจริญสุข |
| ປາກຊ່ອງ | ปากซ่อง | ปากช่อง |
| ປະທຸມພອນ | ปะทุมพอน | ปทุมพร |
| ໂພນທອງ | โพนทอง | โพนทอง |
| ສຸຂຸມາ | สุขุมา | สุขุมา |
| ມູນລະປະໂມກ | มูนละปะโมก | มูลปาโมกข์ |
| ໂຂງ | โขง | โขง |
| ໄຊເຊດຖາ | ไซเซดถา | ไชยเชษฐา |
| ສາມັກຄີໄຊ | สามักคีไซ | สามัคคีชัย |
| ສະໜາມໄຊ | สะหนามไซ | สนามชัย |
| ສານໄຊ | สานไซ | สานไชย |
| ພູວົງ | พูวง | ภูวง |
| ອະນຸວົງ | อะนุวง | อนุวงศ์ |
| ລ້ອງແຈ້ງ | ล่องแจ้ง | ล่องแจ้ง |
| ລ້ອງຊານ | ล้องซาน | ล้องซาน |
| ຮົ່ມ | ฮ่ม | ฮ่ม |
| ທ່າໂທມ | ท่าโทม | ท่าโทม |