ต่อจาก
บทที่ ๓ในบทที่แล้วได้ทำความเข้าใจไวยากรณ์เบื้องต้นแบบง่ายที่สุดไปแล้ว แต่ก่อนที่จะมาต่อไปถึงเรื่องการสร้างประโยคที่ซับซ้อนขึ้นไป มีเรื่องที่จำเป็นต้องพูดถึงก่อน เพราะมความสำคัญต่อไวยากรณ์ นั่นก็คือเรื่องกระบวนการกลมกลืนเสียง ซึ่งเป็นลักษณะเด่นอย่างที่พบได้ในภาษามองโกล และภาษาในแถบเอเชียกลาง
กระบวนการกลมกลืนเสียงสระภาษามองโกลมีกฎเรื่องหลักการความกลมกลืนของเสียงสระอยู่ นั่นหมายความว่าสระในแต่ละพยางค์จะมีความสัมพันธ์ที่แน่นอนอยู่
โดยทั่วไปจะพบลักษณะดังนี้สำหรับคำสองพยางค์
พยางค์
ก่อนหน้า |
พยางค์
ที่ตามมา |
ตัวอย่างคำ |
| э |
э |
ꡐ сэтгэл = หัวใจ |
| ү |
ꡐ үхэр = วัว |
| и |
ꡐ идэш = ของกิน |
| ө |
ө |
ꡐ төмөр = เหล็ก |
| о |
о |
ꡐ охор = สั้น |
| а |
а |
ꡐ газар = พื้นดิน |
| у |
ꡐ улам = ยิ่งกว่า |
ซึ่งจากหลังตรงนี้ก็อาจเป็นตัวช่วยให้จำศัพท์ได้ง่ายขึ้นด้วย คือพูดง่ายๆว่าถ้าพยางค์แรกมี ө แล้ว พยางค์ต่อไปก็มักจะเป็นเสียง ө อีกด้วย และถ้าเป็น а หรือ у แล้ว ต่อไปมักจะตามด้วย а เสมอ
คำที่ตามหลักนี้มักจะเป็นคำในภาษามองโกลเองแต่เดิม แต่ถ้าเป็นคำทับศัพท์จากภาษาต่างประเทศก็มักจะไม่เกี่ยว เช่น
| радио = วิทยุ |
| кино = ภาพยนตร์ |
การแบ่งกลุ่มสระยังรวมไปถึงสระประสมและสระเสียงยาวด้วย โดยจะถูกแบ่งอยู่กลุ่มไหนนั้นก็จะขึ้นกับสระที่อยู่ด้านหน้า
| กลุ่ม |
สระ |
ตัวอย่าง |
| а |
а, аа, ай, я, яа |
ꡐ ялгаатай = แตกต่าง |
| э |
э, ээ, эй, е, еэ |
ꡐ мэдээж = แน่นอน |
| и |
и, ий |
ꡐ тиймээ = ใช่แล้ว |
| о |
о, оо, ой, ё, ёо |
ꡐ толгой = หัว |
| у |
у, уу, уй, юу |
ꡐ буудал = สถานี |
| ү |
ү, үү, үй, юү |
ꡐ хүйтэн = หนาว |
| ө |
ө, өө, е, еө |
ꡐ өнөөдөр = วันนี้ |
ผลของกระบวนการกลมกลืนเสียงที่มีต่อไวยากรณ์หลักความเชื่อมโยงของสระในภาษามองโกลดังที่กล่าวมานี้ยังมีผลต่อไวยากรณ์ด้วย เช่นเมื่อมีการผันคำ เสียงสระที่เติมต่อจะต่างกันไปขึ้นอยู่กับว่าคำนั้นลงท้ายด้วยสระอะไร
เช่นเมื่อต้องการผันคำนามเป็นรูปที่มา (รายละเอียดอ่าน
บทที่ ๑๙) เพื่อแสดงความหมายว่า "จาก" จะเติมสระเสียงยาวตามด้วย с โดยสระเสียงยาวที่จะเติมต่อไปนั้นก็ขึ้นอยู่กับสระของคำนั้นๆ
| สระในคำ |
สระที่เติมต่อ |
ตัวอย่าง |
| э |
э |
энд → эндээс
= ที่นี่ → จากที่นี่ |
| ү |
хүн → хүнээс
= คน → จากคน |
| и |
хиг → хигээс
= พืชน้ำ → จากพืชน้ำ |
| ө |
ө |
шөл → шөлөөс
= ซุป → จากซุป |
| о |
о |
япон → японоос
= ญี่ปุ่น → จากญี่ปุ่น |
| а |
а |
хятад → хятадаас
= จีน → จากจีน |
| у |
улс → улсаас
= ประเทศ → จากประเทศ |
ที่จริงมีรายละเอียดปลีกย่อยอีกมากมาย แต่จะไปเขียนถึงโดยละเอียดอีกทีตอนหลังสำหรับตอนนี้แค่ยกตัวอย่างให้เห็นว่าหลักการกลมกลืนของเสียงสระนั้นมีความสำคัญเพราะส่งผลถึงไวยากรณ์ จึงต้องทำความเข้าใจเอาไว้
กลุ่มสระหน้า กลาง หลังจากหลักการกลมกลืนของสระแล้ว สระในภาษามองโกลอาจแบ่งออกเป็น ๓ กลุ่ม เรียกว่าสระกลุ่มหน้า กลาง และหลัง ดังนี้
| สระหน้า |
สระกลาง |
สระหลัง |
э
ү
ө |
и |
а
о
у |
โดยปกติแล้วในคำศัพท์คำหนึ่งโดยทั่วไปแล้วจะมีสระหน้าและสระหลังอยู่พร้อมกันไม่ได้ แต่สระกลางอาจอยู่กับสระหน้าหรือสระหลังก็ได้
หากพิจารณาทัังสระประสมและสระเสียงยาวแล้วก็จะสรุปการแบ่งกลุ่มได้ดังนี้
| สระหน้า |
สระกลาง |
สระหลัง |
э
ээ
эй
е
еэ
өө
ү
үү
үй
юү |
и
ий
|
а
аа
ай
я
яа
о
оо
ой
ё
ёо
у
уу
уй
юу |
คำสระหน้า และคำสระหลังจากส่วนประกอบสระที่มีอยู่ในแต่ละพยางค์ของคำ จะทำให้แบ่งคำคำนั้นออกเป็น "คำสระหน้า" และ "คำสระหลัง"
โดยคำที่มีแต่สระหลังจะเรียกว่าเป็นคำสระหลัง นอกนั้นจะเรียกว่าเป็นคำสระหน้า
| |
มีแต่
สระหน้า |
สระหน้า
+
สระกลาง |
มีแต่
สระกลาง |
สระหลัง
+
สระกลาง |
มีแต่
สระหลัง |
| กลุ่ม |
คำสระหน้า |
คำสระหลัง |
| ตัวอย่าง |
хөдөө
= บ้านนอก |
жүжиг
= การแสดง |
бичиг
= อักษร, เอกสาร |
ажил
= งาน |
оюутан
= นักเรียน |
ระวังอย่าสับสน สระแบ่งเป็น ๓ ชนิด หน้า กลาง หลัง แต่การแบ่งชนิดคำนั้นแบ่งเป็น ๒ ชนิด หน้ากับหลังเท่านั้น หากมีแต่สระกลาง คำคำนั้นก็จะถูกจัดอยู่ในกลุ่มคำสระหน้าด้วย
การแบ่งกลุ่มเป็นคำสระหน้ากับคำสระหลังนั้นจะมีผลต่อไวยากรณ์ เช่นเวลาสร้างประโยคคำถาม ดังที่จะเขียนถึงในบทถัดไป
ดังนั้นจึงมีความสำคัญและจากนี้จะไปต้องใช้อยู่เรื่อยๆ จึงต้องทำความเข้าใจให้ดี
บทต่อไปจะเป็นเรื่องประโยคคำถาม ซึ่งเรื่องนี้จะมีความเกี่ยวพันกับเรื่องสระหน้าและสระหลัง
อ่านต่อ
บทที่ ๕