>> ต่อจาก บทที่ ๔



กราฟคำนวณ

จะเห็นได้ว่ากว่าจะได้สูตรคำนวณความชันของฟังก์ชันค่าเสียหายเพื่อนำมาใช้คำนวณความเปลี่ยนแปลงของพารามิเตอร์ได้นั้นต้องผ่านการคำนวณด้วยกฎลูกโซ่ต่อเนื่องถึงสามครั้ง

ตรงนี้อาจยังดูเหมือนไม่มีปัญหาอะไรมาก แต่หากลงลึกไปในเนื้อหาการสร้างโครงข่ายประสาทเทียมเรื่อยๆสูตรคำนวณก็จะยิ่งซับซ้อนมากขึ้น

ดังนั้นก่อนที่จะไปต่อ ตรงนี้ขอแนะนำวิธีการเขียนแผนผังแสดงความสัมพันธ์ของตัวแปร ซึ่งจะช่วยให้เห็นภาพและเข้าใจการคำนวณภายในโครงข่ายประสาทเทียมได้มากขึ้น

แผนผังนั้นเรียกว่า กราฟคำนวณ (计算图, computational graph)

ขอยกฟังก์ชันง่ายๆขึ้นมาเพื่อแสดงตัวอย่างการเขียนกราฟคำนวณ เช่น ค่า h ขึ้นอยู่กับตัวแปรต้น a,b,c,d ดังนี้
$\begin{align} h = \frac{a+bc}{c-d} \end{align}$ ..(5.1)

เราอาจเขียนการคำนวณเป็นลำดับขั้นได้ดังนี้
$\begin{align} e &= bc \\ f &= a + e \\ g &= c - d \\ h &= \frac{f}{g} \end{align}$ ..(5.2)

เมื่อวาดเป็นกราฟคำนวณจะได้แบบนี้



จะเห็นว่าในขณะที่เราคำนวณเพื่อหาค่าตัวสุดท้ายนั้น เราต้องผ่านการคำนวณค่าต่างๆตามลำดับขั้น เป็นคำนวรไปข้างหน้า

สมมุติให้ค่าของตัวแปรต้นเป็น a=1,b=2,c=3,d=4 การคำนวณจะเป็นแบบนี้





การแพร่ย้อนกลับ

ในขณะเดียวกัน กราฟคำนวณก็ทำให้เรามองเห็นความสัมพันธ์ต่างๆเพื่อคำนวณอนุพันธ์ตามกฎลูกโซ่ได้ง่าย

ให้ h เป็นจุดเริ่มต้น หาอนุพันธ์เทียบ f และ g แล้วก็โยงต่อไปเรื่อยๆจนถึง a,b,c,d



จะได้
$\begin{align} \frac{\partial h}{\partial g} &=& -\frac{f}{g^2} \\ \frac{\partial h}{\partial f} &=& \frac{1}{g} \\ \frac{\partial h}{\partial e} &=& \frac{\partial h}{\partial f} \frac{\partial f}{\partial e} &=& \frac{1}{g} \times 1 \\ \frac{\partial h}{\partial d} &=& \frac{\partial h}{\partial g} \frac{\partial g}{\partial d} &=& -\frac{f}{g^2} \times (-1) \\ \frac{\partial h}{\partial c} &=& \frac{\partial h}{\partial f} \frac{\partial f}{\partial e} \frac{\partial e}{\partial c} + \frac{\partial h}{\partial g} \frac{\partial g}{\partial c} &=& \frac{1}{g} \times 1 \times b - \frac{f}{g^2} \times 1 \\ \frac{\partial h}{\partial b} &=& \frac{\partial h}{\partial f} \frac{\partial f}{\partial e} \frac{\partial e}{\partial b} &=& \frac{1}{g} \times 1 \times c \\ \frac{\partial h}{\partial a} &=& \frac{\partial h}{\partial f} \frac{\partial f}{\partial a} &=& \frac{1}{g} \times 1 \\ \end{align}$ ..(5.3)



สำหรับ c นั้นขาไปเดิน ๒ สาย ตอนแพร่กลับก็จะต้องเอา ๒ สายนั้นมาบวกกันด้วย

และเราจะเห็นว่าค่าอนุพันธ์ของตัวแปรต้นจะมีส่วนที่ขึ้นกับค่าตัวแปรที่อยู่ระหว่างทางอย่าง f หรือ g ด้วย ซึ่งค่าเหล่านี้ก็ได้มาตั้งแต่ตอนที่คำนวณไปข้างหน้าเพื่อหาค่า h สามารถนำมาคำนวณค่าได้เลย



หมายความว่าหากเราจะหาอนุพันธ์เทียบกับตัวแปรต้นจะต้องผ่านการคำนวณไปข้างหน้าจนถึงขั้นเกือบท้ายสุด

ดังนั้นการคำนวณหาค่าตัวแปรปลายทางสุด นอกจากจะทำให้เราได้ค่าตัวแปรนั้น มันยังทำให้เราได้ค่าระหว่างทางซึ่งจะนำมาใช้คำนวณหาค่าอนุพันธ์ระหว่างตัวแปรนั้นกับตัวแปรต้นต่างๆได้ในตอนหลังด้วย

ยิงหินนัดเดียวได้นกสองตัว 一石二鸟

การไล่คำนวณค่าอนุพันธ์เป็นลำดับขั้นจากกราฟคำนวณนี้เป็นเทคนิคที่ถูกเรียกว่าการแพร่ย้อนกลับ (反向传播, backpropagation)

เทคนิคนี้มีความสำคัญสำหรับโครงข่ายประสาทเทียม เพราะภายในโครงข่ายประสาทเทียมมีการคำนวณต่อเนื่องเป็นขั้นเป็นตอนโดยไล่จากข้อมูลขาเข้าไปยังขาออก



กราฟคำนวณของฟังก์ชัน

กราฟคำนวณอาจเพื่อแสดงลำดับการคำนวณภายในฟังก์ชัน ตัวอย่างเช่นฟังก์ชันซิกมอยด์เขียนได้ดังนี้



การคำนวณในฟังก์ชันไหนที่เรารู้อยู่แล้วและไม่ได้จำเป็นต้องแสดงรายละเอียดก็อาจเขียนยุบขั้นตอนไปเลย เขียนสั้นๆแบบนี้





กราฟคำนวณของเพอร์เซปตรอนชั้นเดียว

คราวนี้มาดูตัวอย่างกราฟคำนวณจริงๆในโครงข่ายประสาทเทียมบ้าง กราฟคำนวณของเพอร์เซปตรอนที่ใช้ฟังก์ชันซิกมอยด์เป็นฟังก์ชันกระตุ้นอาจเขียนได้ดังนี้



แทนค่าอนุพันธ์ต่างๆจากที่แสดงไว้ในบทที่แล้วลงไปได้



ในที่นี้ตัวแปรต้นของเราคือ x,w,b ส่วนตัวแปรปลายทางคือค่าเสียหาย J

h เป็นค่าที่คำนวณได้ระหว่างทาง และมันก็ถูกใช้ตอนที่หาอนุพันธ์ของ J เทียบกับ w และ b ด้วย



ทั้งหมดนี้คือตัวอย่างการวาดกราฟคำนวณซึ่งจะช่วยให้เห็นภาพรวมของการคำนวณโครงข่ายประสาทได้ดีขึ้น ต่อไปเมื่อเขียนโครงข่ายที่ซับซ้อนยิ่งขึ้นจะยิ่งเห็นประโยชน์



>> อ่านต่อ บทที่ ๖

~ เกี่ยวกับเรา ~

สารบัญ

รวมคำแปลวลีเด็ดจากญี่ปุ่น

ภาษา python มอดูลต่างๆ -- numpy -- matplotlib -- pandas -- manim -- opencv -- pyqt -- pytorch การเรียนรู้ของเครื่อง -- โครงข่าย      ประสาทเทียม

ภาษา javascript

ภาษา mongol

ภาษาศาสตร์

maya

ความน่าจะเป็น

บันทึกในญี่ปุ่น

บันทึกในจีน -- บันทึกในปักกิ่ง -- บันทึกในฮ่องกง -- บันทึกในมาเก๊า

บันทึกในไต้หวัน

บันทึกในยุโรปเหนือ

บันทึกในประเทศอื่นๆ

qiita

บทความอื่นๆ

บทความแบ่งตามหมวด

==เลือกหมวด== ดาราศาสตร์ คณิตศาสตร์ -ความน่าจะเป็น คอมพิวเตอร์ -เขียนโปรแกรม --python ---numpy ---scipy ---matplotlib ---pandas ---manim ---pyqt ---sklearn ---pytorch ---mayapython --ruby --javascript --dart --MATLAB --SQL --regex --opencv -shell -3D --maya --MMD -microsoft_office -pdf -ปัญญาประดิษฐ์ --โครงข่ายประสาทเทียม --สเตเบิลดิฟฟิวชัน ---comfyui -การสุ่ม ภาษาศาสตร์ -ตัวอักษร -เรียนภาษา -หลักเกณฑ์การทับศัพท์ -ภาษาจีน --ภาษาจีนกลาง -ภาษาญี่ปุ่น -ภาษามองโกล -ภาษาลาว -ภาษาเขมร ประวัติศาสตร์ -ประวัติศาสตร์จีน -ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น ปรัชญา ประเทศจีน -จีนแผ่นดินใหญ่ --ปักกิ่ง --เทียนจิน --เหลียวหนิง --เหอเป่ย์ --เหอหนาน --ซานตง --ซานซี --อานฮุย --เจ้อเจียง --หูเป่ย์ --หูหนาน --ฝูเจี้ยน --กวางตุ้ง ---แต้จิ๋ว --ยูนนาน --ซินเจียง -ฮ่องกง -มาเก๊า -ไต้หวัน --ไทเป --จีหลง --เถาหยวน --ซินจู๋ --เหมียวลี่ --ไถจง --จางฮว่า --หยวินหลิน --เจียอี้ --ไถหนาน --เกาสยง --ผิงตง --อี๋หลาน ประเทศญี่ปุ่น -ฮกไกโด -อาโอโมริ -อิวาเตะ -มิยางิ -อากิตะ -ยามางาตะ -ฟุกุชิมะ -อิบารากิ -โทจิงิ -กุมมะ -ไซตามะ -จิบะ -โตเกียว -คานางาวะ -นีงาตะ -โทยามะ -อิชิกาวะ -ฟุกุอิ -ยามานาชิ -นางาโนะ -กิฟุ -ชิซึโอกะ -ไอจิ -มิเอะ -ชิงะ -เกียวโต -โอซากะ -เฮียวโงะ -นาระ -วากายามะ -โอกายามะ -ฮิโรชิมะ -ยามางุจิ -ฟุกุโอกะ -ซางะ -นางาซากิ -คุมาโมโตะ -โออิตะ ต่างแดน -อุษาคเนย์ --กัมพูชา --พม่า --สิงคโปร์ -ยุโรป --สวีเดน --เดนมาร์ก --ฟินแลนด์ -ออสเตรเลีย ท่องเที่ยว -มหาวิทยาลัย -พิพิธภัณฑ์ --พิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ --หอศิลป์ -สวนสัตว์ --พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ -ท้องฟ้าจำลอง -ตึกระฟ้า -ปราสาท☑ --ปราสาทญี่ปุ่น --ปราสาทขอม --ปราสาทยุโรป -ศาสนสถาน --วัด --ศาลเจ้า --โบสถ์ --มัสยิด -สุสาน -มรดกโลก -ทะเล -ทะเลสาบ -ภูเขา -หิมะ -ดอกซากุระ -แมว -รถไฟ -เรือ -ตลาดกลางคืน -งานเทศกาล -ที่ระลึกภัยพิบัติ -ตามรอย บันเทิง -เกม --อาเตอลีเย --โปเกมอน --caligula --vn -อนิเมะ -มังงะ -นิยาย -เพลง --เพลงอนิเมะ --เพลงเกม เรื่องแต่ง บันทึก

　 ค้นหาบทความ

　 บทความล่าสุด

　 บทความแนะนำ

บทความแต่ละเดือน

ค้นบทความเก่ากว่านั้น

ไทย

日本語

中文