>> ต่อจาก บทที่ ๘



โครงข่ายประสาทเทียมที่ดูแล้วลึกล้ำ ล้วนประกอบขึ้นมาจากชิ้นส่วนที่แบ่งเป็นชั้นต่างๆ

แต่ละชั้นมีการคำนวณไปข้างหน้าตามลำดับแล้วสุดท้ายก็คำนวณแพร่ย้อนกลับเพื่อหาอนุพันธ์

ในบทนี้จะมาลองสร้างโครงสร้างแบบนั้น



ชั้นของตัวดำเนินการพื้นฐาน

ก่อนอื่นพิจารณาการคำนวณของตัวดำเนินการง่ายๆ เช่น บวก ลบ คูณ หาร ซึ่งหาอนุพันธ์ได้ดังนี้
$\begin{align} \frac{\partial(x+y)}{\partial x} &=& 1 \\ \frac{\partial(x+y)}{\partial y} &=& 1 \\ \frac{\partial(x-y)}{\partial x} &=& 1 \\ \frac{\partial(x-y)}{\partial y} &=& -1 \\ \frac{\partial(xy)}{\partial x} &=& y \\ \frac{\partial(xy)}{\partial y} &=& x \\ \frac{\partial(x/y)}{\partial x} &=& 1/y \\ \frac{\partial(x/y)}{\partial y} &=& -x/y^2 \end{align}$ ..(9.1)

ลองสร้างคลาสของชั้นต่างๆที่มีเมธอดการคำนวณไปข้างหน้าและย้อนกลับ ดังนี้

class Buak:
    def pai(self,x,y): # ไปข้างหน้า
        return x+y
    def yon(self,g): # ย้อนกลับ
        return g, g

class Lop:
    def pai(self,x,y):
        return x-y
    def yon(self,g):
        return g, -g

class Khun:
    def pai(self,x,y):
        self.x = x
        self.y = y
        return x*y
    def yon(self,g):
        return g*self.y, g*self.x

class Han:
    def pai(self,x,y):
        self.x = x
        self.y = y
        return x/y
    def yon(self,g):
        return g/self.y, -g*self.x/self.y**2

เวลาที่คำนวณไปข้างหน้าเพื่อคำนวณค่าจะใช้เมธอด .pai() ส่วนเวลาคำนวณย้อนกลับเพื่อหาอนุพันธ์ .yon()

เวลาคำนวณไปข้างหน้าก็คือรับเอาตัวแปรมาดำเนินการ คือบวกลบคูณหารกัน โดยระหว่างนั้นจะมีการเก็บค่าที่จะต้องใช้ตอนหาอนุพันธ์ตอนคำนวณแพร่ย้อนกลับไว้ด้วย

ส่วนเวลาคำนวณย้อนกลับจะรับค่าอนุพันธ์ที่สะสมจากชั้นก่อนแล้วคูณเพิ่มค่าในชั้นนั้นเข้าไปตามกฎลูกโซ่

ยกตัวอย่างเช่นสมการคำนวณง่ายๆแบบนี้
$\begin{align} x = \frac{cd}{a-b} \end{align}$ ..(9.2)

หากเขียนกราฟคำนวณจะได้



จากสมการตัวอย่าง ให้ a=1,b=2,c=3,d=4 ถ้าใช้ชั้นต่างๆเหล่านี้คำนวณจะทำได้ดังนี้

lop = Lop()
khun = Khun()
han = Han()
a = 1
b = 2
c = 3
d = 4
e = lop.pai(a,b)
f = khun.pai(c,d)
x = han.pai(f,e)
print('e=%d, f=%d, x=%d'%(e,f,x))

gf,ge = han.yon(1)
gc,gd = khun.yon(gf)
ga,gb = lop.yon(ge)
print('ga=%d, gb=%d, gc=%d\ngd=%d, ge=%d, gf=%d'%(ga,gb,gc,gd,gf,ge))

ได้

e=-1, f=12, x=-12
ga=-12, gb=12, gc=-4
gd=-3, ge=-1, gf=-12

g ในที่นี้แทนอนุพันธ์ของ x เทียบกับตัวแปรตัวนั้น

ลองคำนวณด้วยตัวเองเทียบคำตอบดูได้

เช่นเดียวกัน ชั้นของฟังก์ชันเอกซ์โพเนนเชียลและลอการิธึมก็อาจเขียนได้ดังนี้

import numpy as np

class Exp:
    def pai(self,x):
        self.expx = np.exp(x)
        return self.expx
    def yon(self,g):
        return g*self.expx

class Ln:
    def pai(self,x):
        self.x = x
        return np.log(x)
    def yon(self,g):
        return g/self.x

ชั้นของฟังก์ชันกระตุ้น

ชั้นของฟังก์ชันซิกมอยด์และ ReLU อาจสร้างได้ดังนี้

class Sigmoid:
    def pai(self,x):
        self.h = 1/(1+np.exp(-x))
        return self.h
    def yon(self,g):
        return g*(1.-self.h)*self.h

class Relu:
    def pai(self,x):
        self.krong = (x>0)
        return np.where(self.krong,x,0)
    def yon(self,g):
        return np.where(self.krong,g,0)

สำหรับ ReLU นั้นอาจเข้าใจยากเล็กน้อย หลักการก็คือต้องสร้างตัวกรองบันทึกไว้ว่าตอนที่คำนวณไปข้างหน้านั้นมีค่าไหนบ้างที่เป็นบวก จากนั้นตอนแพร่ย้อนก็กรองให้ค่าอนุพันธ์แพร่ไปต่อได้เฉพาะส่วนนั้น ที่เหลือเป็น 0



ชั้นที่มีพารามิเตอร์

ฟังก์ชันที่แนะนำมาก่อนหน้านี้เป็นฟังก์ชันที่ไม่มีพารามิเตอร์ที่ปรับค่าได้ จะคำนวณกี่ทีก็ให้ผลเหมือนเดิมตลอด

แต่สำหรับในโครงข่ายประสาทเทียมแล้ว ชั้นที่สำคัญที่สุดก็คือชั้นผลคูณเชิงเส้น ซึ่งเป็นชั้นที่มีพารามิเตอร์ค่าน้ำหนัก w และไบแอส b

สำหรับชั้นที่มีพารามิเตอร์นั้น ระหว่างคำนวณย้อนกลับเราจะให้เก็บค่าอนุพันธ์เอาไว้ จากนั้นตอนหลังจึงจะใช้ค่านี้เพื่อกำหนดว่าจะปรับค่ายังไง

ยกตัวอย่างฟังก์ชันง่ายๆสำหรับตัวแปรเดี่ยวที่แค่คูณ w ตัวเดียวแล้วบวก b จะสร้างได้แบบนี้

class KhunW_BuakB:
    def __init__(self,w,b):
        self.w = w
        self.b = b
        self.gw = 0
        self.gb = 0
    def pai(self,x):
        self.x = x
        return self.w*x+self.b
    def yon(self,g):
        self.gw += g*self.x
        self.gb += g
        return g*self.w

ค่าอนุพันธ์จะเป็น 0 ตอนเริ่ม แล้วพอมีการแพร่ย้อนกลับจึงบวกเพิ่ม ถ้าใช้เสร็จแล้วควรจะต้องล้างให้กลับมาเป็น 0 อีกก่อนการคำนวณครั้งต่อไป ไม่เช่นนั้นของเก่าจะถูกบวกเพิ่มสะสมไป

ที่ต้องให้เริ่มจาก 0 แล้วบวกเพิ่มแทนที่จะให้แทนเป็นค่านั้นเลยก็เพราะถ้าการคำนวณมีการแตกสายไปอนุพันธ์อาจต้องคำนวณแยกสายแล้วบวกกัน

ตัวอย่างการใช้

f1 = KhunW_BuakB(2,1)
f2 = KhunW_BuakB(3,4)
x = 3
y = f1.pai(x)
print(y) # 3*2+1 = 7
z = f2.pai(y)
print(z) # 7*3+4 = 25
gy = f2.yon(1)
print(gy) # 1*3 = 3
print(f2.gw,f2.gb) # 1*7 = 7, 1
gx = f1.yon(gy)
print(gx) # 3*2 = 6
print(f1.gw,f1.gb) # 3*3 = 9, 3

ต่อมาจะนิยามชั้นที่ใช้ในโครงข่ายประสาทเทียมจริงๆ คือเป็นชั้นที่มีการคูณแบบเมทริกซ์

โดยทั่วไปแล้วชั้นคำนวณเชิงเส้นแบบนี้มีชื่อเรียกว่า affine layer ดังนั้นในที่นี้ก็จะขอใช้ชื่อคลาสว่า Affin

คำนี้มาจากภาษาละตินว่า affinis มีความหมายว่า "เกี่ยวพันเชื่อมต่อกัน" ในภาษาไทยมีการแปลคำว่า affine เป็น "สัมพรรค"

นอกจากนี้ยังมีชื่อเรียกว่าชั้น Linear ถ้าเป็นใน pytorch หรือ chainer ก็ใช้ชื่อนี้ ส่วนใน keras จะใช้ชื่อว่า Dense

อาจนิยามชั้นขึ้นมาได้ดังนี้

class Affin:
    def __init__(self,w,b):
        self.w = w
        self.b = b
        self.gw = 0
        self.gb = 0
    def pai(self,X):
        self.X = X
        return np.dot(X,self.w) + self.b
    def yon(self,g):
        self.gw += np.dot(self.X.T,g)
        self.gb += g.sum(0)
        return np.dot(g,self.w.T)

นำหนัก w และ b จะกำหนดตอนสร้างออบเจ็กต์ โดยขนาดต้องสัมพันธ์กับการคำนวณที่ต้องการ w เป็นอาเรย์สองมิติ ขนาดเท่ากับ (ขนาดค่าป้อนเข้า,ขนาดค่าขาออก) ส่วน b เป็นอาเรย์หนึ่งมิติ ขนาดเท่ากับค่าขาออก

ตัวอย่างการใช้

af = Affin(np.random.randint(0,9,[3,4]),np.random.randint(0,9,4))
x = np.random.randint(0,9,[2,3])
print(x)
print(af.w)
print(af.b)
a = af.pai(x)
print(a)
gx = af.yon(np.ones([2,4]))
print(gx)
print(af.gw)
print(af.gb)

ได้

[[3 1 3]
 [1 3 3]]
[[8 0 8 8]
 [0 7 0 8]
 [8 1 6 5]]
[7 3 5 2]
[[55 13 47 49]
 [39 27 31 49]]
[[ 24.  15.  20.]
 [ 24.  15.  20.]]
[[ 4.  4.  4.  4.]
 [ 4.  4.  4.  4.]
 [ 6.  6.  6.  6.]]
[ 2.  2.  2.  2.]

สำหรับการนำมาใช้งานจริงเพื่อสร้างโครงข่ายประสาทเทียมจะอยู่ในบทต่อไป



>> อ่านต่อ บทที่ ๑๐

~ เกี่ยวกับเรา ~

สารบัญ

รวมคำแปลวลีเด็ดจากญี่ปุ่น

ภาษา python มอดูลต่างๆ -- numpy -- matplotlib -- pandas -- manim -- opencv -- pyqt -- pytorch การเรียนรู้ของเครื่อง -- โครงข่าย      ประสาทเทียม

ภาษา javascript

ภาษา mongol

ภาษาศาสตร์

maya

ความน่าจะเป็น

บันทึกในญี่ปุ่น

บันทึกในจีน -- บันทึกในปักกิ่ง -- บันทึกในฮ่องกง -- บันทึกในมาเก๊า

บันทึกในไต้หวัน

บันทึกในยุโรปเหนือ

บันทึกในประเทศอื่นๆ

qiita

บทความอื่นๆ

บทความแบ่งตามหมวด

==เลือกหมวด== ดาราศาสตร์ คณิตศาสตร์ -ความน่าจะเป็น คอมพิวเตอร์ -เขียนโปรแกรม --python ---numpy ---scipy ---matplotlib ---pandas ---manim ---pyqt ---sklearn ---pytorch ---mayapython --ruby --javascript --dart --sql --regex --opencv -shell -3D --maya --MMD -microsoft_office -pdf -ปัญญาประดิษฐ์ --โครงข่ายประสาทเทียม -การสุ่ม ภาษาศาสตร์ -ตัวอักษร -เรียนภาษา -หลักเกณฑ์การทับศัพท์ -ภาษาจีน --ภาษาจีนกลาง -ภาษาญี่ปุ่น -ภาษามองโกล -ภาษาลาว -ภาษาเขมร ประวัติศาสตร์ -ประวัติศาสตร์จีน -ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น ปรัชญา บันทึก เรื่องแต่ง ประเทศจีน -จีนแผ่นดินใหญ่ --ปักกิ่ง --เทียนจิน --เหลียวหนิง --เหอเป่ย์ --เหอหนาน --ซานตง --ซานซี --อานฮุย --เจ้อเจียง --หูเป่ย์ --หูหนาน --ฝูเจี้ยน --กวางตุ้ง ---แต้จิ๋ว --ยูนนาน --ซินเจียง -ฮ่องกง -มาเก๊า -ไต้หวัน --ไทเป --จีหลง --เถาหยวน --ซินจู๋ --เหมียวลี่ --ไถจง --หยวินหลิน --เจียอี้ --ไถหนาน --เกาสยง --ผิงตง --อี๋หลาน ประเทศญี่ปุ่น -ฮกไกโด -อาโอโมริ -อิวาเตะ -มิยางิ -อากิตะ -ยามางาตะ -ฟุกุชิมะ -อิบารากิ -โทจิงิ -กุมมะ -ไซตามะ -จิบะ -โตเกียว -คานางาวะ -นีงาตะ -โทยามะ -อิชิกาวะ -ฟุกุอิ -ยามานาชิ -นางาโนะ -กิฟุ -ชิซึโอกะ -ไอจิ -มิเอะ -ชิงะ -เกียวโต -โอซากะ -เฮียวโงะ -นาระ -วากายามะ -โอกายามะ -ฮิโรชิมะ -ยามางุจิ -ฟุกุโอกะ ต่างแดน -อุษาคเนย์ --กัมพูชา --พม่า --สิงคโปร์ -ยุโรป --สวีเดน --เดนมาร์ก --ฟินแลนด์ ท่องเที่ยว -มหาวิทยาลัย -พิพิธภัณฑ์ --พิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ --หอศิลป์ -สวนสัตว์ --พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ -ท้องฟ้าจำลอง -ตึกระฟ้า -ปราสาท☑ --ปราสาทญี่ปุ่น --ปราสาทขอม --ปราสาทยุโรป -ศาสนสถาน --วัด --ศาลเจ้า --โบสถ์ --มัสยิด -สุสาน -มรดกโลก -ทะเล -ทะเลสาบ -ภูเขา -หิมะ -ดอกซากุระ -แมว -รถไฟ -เรือ -ตลาดกลางคืน -งานเทศกาล -ที่ระลึกภัยพิบัติ -ตามรอย บันเทิง -เกม --อาเตอลีเย --โปเกมอน --caligula --vn -อนิเมะ -มังงะ -นิยาย -เพลง --เพลงอนิเมะ --เพลงเกม

　 ค้นหาบทความ

　 บทความล่าสุด

　 บทความแนะนำ

บทความแต่ละเดือน

ค้นบทความเก่ากว่านั้น

ไทย

日本語

中文