φυβλαςのβλογ
บล็อกของ phyblas



ความน่าจะเป็นเบื้องต้นสำหรับเขียนโปรแกรม บทที่ ๒๒: การแจกแจงดีริคเล
เขียนเมื่อ 2020/09/12 14:09
แก้ไขล่าสุด 2024/10/03 19:39

ต่อจาก บทที่ ๒๑

ในบทนี้เป็นเรื่องของการแจกแจงดีริคเล (狄利克雷分布, Dirichlet distribution)




ฟังก์ชันการแจกแจงความน่าจะเป็นของการแจกแจงดีริคเล

การแจกแจงดีริคเล เป็นการแจกความน่าจะเป็นก่อนหน้าสังยุคของการแจกแจงอเนกนาม

ลักษณะความสัมพันธ์เช่นเดียวกับที่การแจกแจงเบตาเป็นการแจกแจงความน่าจะเป็นก่อนหน้าสังยุคของการแจกแจงทวินาม ดังนั้นอาจถือว่าเป็นการแจกแจงเบตาในกรณีหลายหมวดหมู่นั่นเอง

ฟังก์ชันการแจกแจงเป็นดังนี้


โดยในที่นี้ B คือฟังก์ชันเบตาแบบหลายมิติ นิยามโดย


ในที่นี้ คือความน่าจะเป็นของหมวดต่างๆ (คือ ในการแจกแจงอเนกนาม) มีทั้งหมด m หมวด รวมกันทุกตัวต้องเป็น 1


พารามิเตอร์ในที่นี้คือ เรียกว่าเป็นพารามิเตอร์ความเข้มข้น (集中度参数, concentration parameter) ไม่ใช่เลขตัวเดียงแต่มีทั้งหมด m ตัว เท่ากับจำนวนหมวดหมู่ที่พิจารณา ทุกตัวเป็นจำนวนจริงบวก เป็นค่าที่บอกถึงน้ำหนักความสำคัญของแต่ละหมวดหมู่


หาก m=2 ซึ่งหมายถึงมีแค่ 2 หมวดหมู่แล้ว


ซึ่งถ้าแทน α1 ด้วย α และแทน α1 ด้วย β ก็จะกลายเป็นการแจกแจงเบตา ดังนั้นตรงนี้ก็พิสูจน์ได้ว่าการแจกแจงเบตาก็คือรูปแบบหนึ่งของการแจกแจงดีริคเลในกรณีที่มีแค่ 2 หมวดหมู่

สำหรับความหมายของ ในการแจกแจงดีริคเลก็จะเหมือนกับ α และ β ในการแจกแจงเบตา แต่คราวนี้ไม่ได้มีแค่ 2 ตัว แต่มีจำนวนตัวแปรมากเท่าจำนวนหมวดหมู่




ค่าคาดหมายและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานของการแจกแจงดีริคเล

ค่าคาดหมายของแต่ละหมวดหมู่ในการแจกแจงรีริคเลก็คือ


โดยในที่นี้ให้ แทนผลรวมของ α ทั้งหมด


ค่าความแปรปรวนของแต่ละหมวดหมู่คือ


ความแปรปรวนร่วมเกี่ยวระหว่างต่างหมวดหมู่คือ


เมื่อ i≠j

เมทริกซ์ความแปรปรวนร่วมเกี่ยวได้เป็น





การแจกแจงความน่าจะเป็นของพารามิเตอร์ของการแจกแจงอเนกนาม

เพื่อพิสูจน์ว่าการแจกแจงดีริคเลเป็นการแจกแจงความน่าจะเป็นก่อนหน้าสังยุคของการแจกแจงอเนกนาม ในที่นี้จะทำเหมือนกับที่ทำกับการแจกแจงทวินามในบทที่ ๑๕ วิธีการจะคล้ายๆกันแค่เปลี่ยนจากการแจกแจงทวินามเป็นการแจกแจงอเนกนาม ดังนั้นจะไม่เขียนถึงรายละเอียดมากนัก

ในที่นี้จะเขียนแทนการแจกแจงดีริคเลด้วย แบบนี้


ในที่นี้ก็จะดึงส่วนที่ไม่เกี่ยวข้องกับ มาใส่ไว้ใน ให้หมดแล้วพิจารณาเฉพาะส่วนที่เหลือเพื่อความง่าย เช่นเดียวกับที่ทำมาในบทก่อนๆ

พิจารณาการแจกแจงของ ซึ่งเป็นการแจกแจงอเนกนาม m หมวด สมมุติว่ามีผลการทดลองใหม่เข้ามาเป็น พิจารณาการแจกแจงความน่าจะเป็นภายหลังตามทฤษฎีบทของเบส์ได้ว่า


ในส่วนของการแจกแจงก่อนหน้านั้นในที่นี้หากเริ่มจากไม่มีข้อมูลอะไรก็ให้เป็นค่าคงตัว ซึ่งก็คือ ทุกตัวมีค่าเป็น 1 ทั้งหมด


ส่วนฟังก์ชันควรจะเป็นในที่นี้เป็นการแจกแจงอเนกนาม


เมื่อเอามารวมกันก็ได้การแจกแจงความน่าจะเป็นภายหลังออกมา ซึ่งเขียนให้อยู่ในรูปของการแจกแจงดีริคเลได้ดังนี้


เท่านี้ก็คงจะพอมองออกได้ว่าต่อมาหากมีข้อมูลเข้ามาอีกหลายๆชุด เป็นจำนวน n ชุด ก็เอาค่า k ของแต่ละชุดมาบวกกันให้หมด


และถ้าการแจกแจงก่อนหน้าไม่ใช่ 1 ทั้งหมด แต่มีค่า α ตั้งต้นอยู่แล้วเป็น α0


แบบนั้นแล้วความน่าจะเป็นภายหลังก็จะมีค่า เพิ่มเข้าไปอีกแทน 1 เป็น





การแจกแจงดีริคเลสามหมวดหมู่

เช่นเดียวกับที่ในบทที่ ๑๑ ได้อธิบายและแสดงการเปลี่ยนแปลงของการแจกแจงความน่าจะเป็นตามจำนวนข้อมูลที่เพิ่มเข้ามาด้วยฟังก์ชันเบตาไปแล้ว

บทนี้จะยกตัวอย่างกรณี 3 หมวดหมู่ ซึ่งเพิ่มเติมมาจากกรณี 2 หมวดหมู่ของการแจกแจงเบตา

ให้ เป็นความน่าจะเป็นของแต่ละหมวดหมู่ แล้ว α ก็เป็นพารามิเตอร์ความเข้มข้นของหมวดหมู่นั้น


ในที่นี้จะพิจารณาการแจกแจงค่า p1 กับ p2 ส่วน p3 ก็จะถูกกำหนดค่าไปเองโดยอัตโนมัติ ตามเงื่อนไขที่ว่า


เริ่มแรก กรณีที่ไม่มีข้อมูลใดๆเลย การแจกแจงทั้งหมดจะเท่ากันหมด นั่นคือ α ทุกตัวเป็น 1



ในที่นี้การแจกแจงจะมีแค่ครึ่งล่างซ้าย เพราะถ้า p1+p2>1 จะทำให้ p3 ติดลบ ซึ่งไม่มีอยู่จริง

ต่อมาหากสุ่มครั้งแรกแล้วได้ผลลัพธ์เป็นหมวดหมู่ที่ 1 แล้ว ค่า α1 ก็จะเพิ่มอีก 1 แล้วการแจกแจงความน่าจะเป็นก็จะกลายเป็นแปรตาม p1



หรือถ้าหากเปลี่ยนเป็นได้ผลลัพธ์เป็นหมวดหมู่ที่ 3 แทน แบบนี้การแจกแจงความน่าจะเป็นก็จะแปรตาม p3 ซึ่งก็คือ 1-p1-p2



ถ้าได้ทั้งหมวดหมู่ที่ 1 และ 2 เพิ่มมาพร้อมกัน การแจกแจงก็จะเพิ่มตามค่า p1 และ p2



ถ้าเปลี่ยนเป็นได้หมวดหมู่ที่ 1 และ 3 แทน การแจกแจงก็เปลี่ยนไปเป็นทางนี้



ถ้าแต่ละหมวดต่างก็เพิ่มมา 1 กลายเป็น 2 ทั้งหมด การแจกแจงตรงขอบก็จะเป็น 0 แล้วตรงกลางที่ 1/3 ก็จะมีค่าสูงขึ้นมา



ถ้า α ตัวไหนมาก การแจกแจงก็จะเอนเอียงไปทางนั้นมาก







ถ้า α แต่ละตัวเท่าๆกัน แต่ค่าเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จุดสูงสุดก็ยังอยู่ที่ 1/3 แต่การแจกแจงจะยิ่งกองรวมกันตรงนั้นมากขึ้น





ในทางตรงกันข้าม ค่า α สามารถจะไม่เป็นจำนวนเต็ม ซึ่งจะเป็นค่าน้อยกว่า 1 ได้ด้วย ในกรณีนั้นจะกลายเป็นว่าตรงขอบค่าสูงกว่า



ลองทำเป็นภาพเคลื่อนไหวแสดงความเปลี่ยนแปลง เปรียบเทียบกรณีที่ α เท่ากันทั้ง 3 ตัว แต่ค่อยๆเพิ่มขึ้นไปพร้อมกัน



จะเห็นว่าเมื่อ α น้อยกว่า 1 ตรงกลางจะเว้า แล้วพอ α เป็น 1 ก็จะเรียบเท่ากันหมด แล้วพอ α มากกว่า 1 ก็จะเริ่มนูนตรงกลางแทน





-----------------------------------------

囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧囧

ดูสถิติของหน้านี้

หมวดหมู่

-- คณิตศาสตร์ >> ความน่าจะเป็น

ไม่อนุญาตให้นำเนื้อหาของบทความไปลงที่อื่นโดยไม่ได้ขออนุญาตโดยเด็ดขาด หากต้องการนำบางส่วนไปลงสามารถทำได้โดยต้องไม่ใช่การก๊อปแปะแต่ให้เปลี่ยนคำพูดเป็นของตัวเอง หรือไม่ก็เขียนในลักษณะการยกข้อความอ้างอิง และไม่ว่ากรณีไหนก็ตาม ต้องให้เครดิตพร้อมใส่ลิงก์ของทุกบทความที่มีการใช้เนื้อหาเสมอ

สารบัญ

รวมคำแปลวลีเด็ดจากญี่ปุ่น
มอดูลต่างๆ
-- numpy
-- matplotlib

-- pandas
-- manim
-- opencv
-- pyqt
-- pytorch
การเรียนรู้ของเครื่อง
-- โครงข่าย
     ประสาทเทียม
ภาษา javascript
ภาษา mongol
ภาษาศาสตร์
maya
ความน่าจะเป็น
บันทึกในญี่ปุ่น
บันทึกในจีน
-- บันทึกในปักกิ่ง
-- บันทึกในฮ่องกง
-- บันทึกในมาเก๊า
บันทึกในไต้หวัน
บันทึกในยุโรปเหนือ
บันทึกในประเทศอื่นๆ
qiita
บทความอื่นๆ

บทความแบ่งตามหมวด



ติดตามอัปเดตของบล็อกได้ที่แฟนเพจ

  ค้นหาบทความ

  บทความแนะนำ

ตัวอักษรกรีกและเปรียบเทียบการใช้งานในภาษากรีกโบราณและกรีกสมัยใหม่
ที่มาของอักษรไทยและความเกี่ยวพันกับอักษรอื่นๆในตระกูลอักษรพราหมี
การสร้างแบบจำลองสามมิติเป็นไฟล์ .obj วิธีการอย่างง่ายที่ไม่ว่าใครก็ลองทำได้ทันที
รวมรายชื่อนักร้องเพลงกวางตุ้ง
ภาษาจีนแบ่งเป็นสำเนียงอะไรบ้าง มีความแตกต่างกันมากแค่ไหน
ทำความเข้าใจระบอบประชาธิปไตยจากประวัติศาสตร์ความเป็นมา
เรียนรู้วิธีการใช้ regular expression (regex)
การใช้ unix shell เบื้องต้น ใน linux และ mac
g ในภาษาญี่ปุ่นออกเสียง "ก" หรือ "ง" กันแน่
ทำความรู้จักกับปัญญาประดิษฐ์และการเรียนรู้ของเครื่อง
ค้นพบระบบดาวเคราะห์ ๘ ดวง เบื้องหลังความสำเร็จคือปัญญาประดิษฐ์ (AI)
หอดูดาวโบราณปักกิ่ง ตอนที่ ๑: แท่นสังเกตการณ์และสวนดอกไม้
พิพิธภัณฑ์สถาปัตยกรรมโบราณปักกิ่ง
เที่ยวเมืองตานตง ล่องเรือในน่านน้ำเกาหลีเหนือ
ตระเวนเที่ยวตามรอยฉากของอนิเมะในญี่ปุ่น
เที่ยวชมหอดูดาวที่ฐานสังเกตการณ์ซิงหลง
ทำไมจึงไม่ควรเขียนวรรณยุกต์เวลาทับศัพท์ภาษาต่างประเทศ

ไทย

日本語

中文